مقالات
در آغاز قرن بیستم، بریتانیا با وعدة برقراری امنیت در جنوب ایران (فارس و بوشهر)، طرحی گسترده برای استقرار نیروی نظامی تحت فرمان افسران خود را کلید زد؛ طرحی که در ظاهر «پاسخ به ناامنی‌ها» بود، اما در واقع، گامی هدفمند برای گسترش نفوذ استعماری و موازنه با حضور روسها در شمال کشور به شمار می‌رفت. اسناد آرشیوی و مکاتبات رسمی نشان می‌دهد چگونه دولت انگلیس، با استفاده از خلأ امنیتی، گام‌به‌گام...
در سال‌های پایانی حکومت پهلوی، پدیده‌ای پنهان اما پرنفوذ در حال شکل‌گیری بود. بهائیان در لایه‌های مختلف حکومت نفوذ کرده بودند. این نفوذ فقط محدود به مقاماتی مثل امیرعباس هویدا یا پرویز ثابتی نبود و بسیاری از مدیران و مسئولان اجرایی کشور هم عضوی از این این شبکه بودند. این حضور گسترده، برخلاف شعار جدایی دین از سیاست رژیم پهلوی، عملاً سازمانی مذهبی را به یک حلقه قدرت سیاسی تبدیل کرده بود. با آنکه...
رئیس ایستگاه سیا در ایران ضمن ملاقات با منبع ساواک اظهار داشته که تهدید احتمالی و نهائی به ایران از طرف شوروی نخواهد بود بلکه خطر مزبور از طرف صهیونیست‌ها است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، نظام جمهوری اسلامی ایران همچون تمامی نظام‌های تازه تأسیس، نیازمند تدوین یک قانون اساسی جدید بود. در نظام‌های مبتنی‌بر مردم‌سالاری، به‌طورکلی، دو شیوۀ تدوین قانون اساسی وجود دارد: یا تدوین توسط مجلس مؤسسان صورت می‌گیرد (مانند تدوین قانون اساسی ایران پس از انقلاب مشروطه) و یا امر تدوین قانون اساسی با روش همه‌پرسی مؤسس جمع‌بندی میشود. در شیوهٔ همه‌پرسی...
در سال‌های بحرانی ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۳ که ایران از اشغال نیروهای بیگانه، فروپاشی نظام حمل‌ونقل و کمبود غله رنج می‌برد، دولت قوام در اقدامی بحث‌برانگیز، اختیاراتی کم‌سابقه به آرتور میلسپو، مستشار مالی آمریکایی، اعطا کرد. مأموریتی که قرار بود با هدف نجات اقتصاد بحران‌زده و ساماندهی بازار نان انجام شود، خیلی زود به نماد ناکارآمدی و بی‌اعتنایی به واقعیات اجتماعی بدل شد. در سال آبی 1320 و در شرایطی که...
یکی از نمونه‌های مستند تاریخی برای عریان ساختن ماهیت دموکراسی غربی، مطالعه رفتار دولت‌های غربی از جمله آمریکا و انگلیس با محمد مصدق و دولتش طی تحولات سال‌های ۱۳۲۲ تا ۱۳۳۲ است؛ دهه‌ای که مصدق با آراء مردم وارد مجلس شد، با آراء نمایندگان مردم به نخست‌وزیری رسید، در ملی شدن نفت ایفای نقش کرد، سپس با فشار انگلیس به دربار پهلوی اختیاراتش محدود شد و نهایتا با کودتای مشترک آمریکا و انگلیس، دولتش ساقط...
در 11 مرداد سال 1288ش مصادف با ۱۳رجب ۱۳۲۷ق روز تولد امیرالمؤمنین علی(ع) سالروز اعدام و به شهادت رسیدن شیخ فضل‌الله نوری است. شیخ از شاگردان میرزای‌شیرازی بودند و از امیدهای جانشینی میرزا ولی شیخ به تهران مهاجرت کردند. ایشان احساس خطر می‌کردند و می‌دانستند اگر مشروطه مشروعه نشود به زودی دشمنان، ایران و اسلام را نابود می‌کنند. شیخ به تنهایی تمام تلاشش را انجام داد و برای آگاهی مردم حتی از...
13 سال بعد، سازمان مجاهدین خلق با افشای حضور مسعود رجوی در این مراسم، ناخواسته نشان داد پشت پرده حج خونین پیچیده‌تر از قضاوت‌های موجود تا آن روز بوده است.
در هفتم مرداد ۱۳۰۳، آیت‌الله سیدحسن مدرس، نایب‌رئیس مجلس و چهرهٔ برجستهٔ مخالف دولت، به نمایندگی از گروه اقلیت مجلس، لایحهٔ استیضاح رضاخان را قرائت کرد؛ استیضاحی که بیش از آنکه فرصتی برای پاسخ‌گویی دولت باشد، به صحنهٔ تهدید و سرکوب بدل شد. رضاخان، رئیس دولتی که از پشتوانهٔ نظامی بهره می‌برد و تاب شنیدن پرسش نداشت، از روزهای پیش از استیضاح، با جنجال‌آفرینی و ایجاد رعب و وحشت، زمینهٔ شکست این...
رژیم صهیونیستی می‌کوشید از هر وسیله‌ای برای عرض‌اندام در صحنه‌های بین‌المللی و در عین حال تطمیع مقامات ایران برای توسعه روابط با اسرائیل و نیز دادن پاداش سرسپردگی آنان به جریان عمومی صهیونیسم، استفاده کند؛ از همین مقوله است حمایت اسرائیل از نامزدی نصرالله انتظام برای ریاست مجمع عمومی سازمان ملل:«در تعقیب تلگراف شماره ۳۹ راجع به انتخاب جناب آقای انتظام به ریاست پنجمین دوره اجلاسیه مجمع...
اوایل سال ۱۳۵۵، احمد توکلی، دانشجوی جوان دانشگاه شیراز، به اتهام فعالیت سیاسی توسط ساواک بازداشت شد. او مدتی قبل از این اتفاق و تحت‌تأثیر فضا و شعارهای سازمان مجاهدین خلق، جذب این گروه شده بود؛ سازمانی که در آن روزگار، بسیاری آن را یکی از جدی‌ترین گروه‌های مبارز علیه حکومت پهلوی می‌دانستند. اما حالا، در دل بازجویی‌ها و تنهایی‌های طولانی، نشانه‌هایی از یک انحراف عمیق فکری در عملکرد سازمان...
گروه کومله نیز مانند بسیاری از گروه‌های چپ‌گرای هم‌دوره خویش دست به سلاح می‌برد و به رفتارهای تروریستی روی می‌آورد. هر چند پایگاه اصلی این گروه از سال ۱۳۶۰ به بعد و بر اثر کنترل اوضاع توسط دولت به خاک عراق منتقل میشود، اما رفتار تروریستی آنها هم‌چنان ادامه می‌یابد. کاشتن مین بر سر راه پایگاه‌های نیروهای نظامی، اجرای کمین بر سر راه کاروان‌های نظامی، حمله شبانه به پایگاه‌های قوای انتظامی و...
محمدرضا پهلوی، پس از سال‌ها حکومت، روزی ناگزیر ایران را ترک کرد؛ نه به‌عنوان یک رهبر تبعیدی، بلکه به‌عنوان شاهی که مردم دیگر او را نمی‌خواستند. سال‌های پس از فرار، به جابه‌جایی‌های پی‌درپی گذشت: از کاخ‌های باشکوه تا اتاق‌های بیمارستانی، از مهمانی‌های رسمی تا اضطراب استرداد. اما چرا در میان همهٔ کشورهایی که او را پس زدند، مصر – آن هم دوبار – به پناهگاهش بدل شد؟ انور سادات،...
محمدرضا پهلوی، آخرین پادشاه ایران، دوبار کشور را ترک کرد. نخستین‌بار در مرداد ۱۳۳۲، برای فرار از خشم هواداران مصدق، به ایتالیا گریخت. بار دوم نیز چند هفته پیش از پیروزی انقلاب، ماندن را به‌صلاح ندانست. او در ۲۶ دی ۱۳۵۷، ایران را ترک کرد؛ اما این‌بار بازگشتی در کار نبود. محمدرضا ماه‌ها در کشورهای مختلف سرگردان ماند و سرانجام در پنجم مرداد ۱۳۵۹، در ۶۱ سالگی و بر اثر سرطان خون، در بیمارستان معادی...
پنجم مرداد 1359 در حالی محمدرضا پهلوی با مرگ مواجه شد که از دی‌ماه 1357 که ایران را ترک کرد، هرگز روی آرامش ندید. او با جهانی روبرو شد که آماده استقبال از پادشاه ساقط شدهٔ در تبعید نبود. نه متحدان سابقش دست یاری دراز کردند، نه آمریکا که خود نقش مهمی در به‌قدرت‌رسیدن او داشت، حاضر شد بی‌قید و شرط پناهش دهد. شاه در میان چند کشور سرگردان شد؛ از مصر و مراکش تا مکزیک و باهاما. در هر توقف‌گاه، به واسطه...
فلسطین چگونه اشغال شد؟ این سؤال ساده، پاسخی پیچیده دارد که ردّ آن را باید در لابه‌لای صفحات تاریخ جست‌وجو کرد. نه از سال ۱۹۴۸ و نه از بیانیه بالفور، بلکه سال‌ها پیش از آن، وقتی که اروپا تازه از خواب قرون وسطی بیدار شده بود و سرمایه‌داران یهودی به قدرت رسیده بودند، طرحی بزرگ برای تسخیر سرزمین مقدس در ذهن‌ها شکل گرفت. در قرن نوزدهم، قدرت اقتصادی یهودیان، نفوذشان در دستگاه‌های حکومتی و...
راهبرد اسرائیل در آفریقا بر ابعاد امنیتی و دفاعی تعریف شده است. در قالب این راهبرد رژیم صهیونیستی نسبت به منطقه دریای سرخ حساسیت راهبردی و حیاتی دارد. این رژیم با تأسیس شرکت‌هایی در زمینه‌های صنایع، کشاورزی، پرورش ماکیان و دام، آموزش کشاورزی و حمل و نقل دریایی، شرکت‌های هواپیمایی و... در قاره آفریقا نفوذ نموده است. تل‌آویو مبارزه با اسلام را یکی از اصول و سرفصل‌های راهبرد کلان خود در آفریقا...
آیت‌الله میلانی بود که به قصد پیوستن به علمای مهاجر از مشهد به سمت تهران حرکت کرد، اما در میانه راه هواپیمای حامل وی را بازگرداندند؛ اما ایشان زمینی به تهران عزیمت نمود. علمای مهاجر آیت الله میلانی را به عنوان مسئول خود در این امر برگزیدند.
محمود ذکاوت- بوشهر فقط یک شهر ساحلی در جنوب ایران نیست. این خطه یکی از دروازه‌های ایران است. از دیرزمان بندرهای جنوبی ایران خاصه در بوشهر حلقه ارتباطی ایرانیان با جهان بودند. در این میان آنچه بوشهر را از دیگر دریچه‌های ارتباطی ایران مثل تبریز متمایز می‌کرد، وجه اجتماعی آن بود. به این معنا در جنوب و بوشهر به علت ساختار اجتماعی آن خطه، همه مردم تا کرانه‌‌ها در امر ارتباطی آن خطه دخیل بودند. اساساً...
فرانک کرافورد از قسمت سیاسی سفارت آمریکا در گزارشی به به تاریخ 17 خرداد 1341 گفت‌و‌گوی خود با بقایی را شرح می‌دهد: «به نظر می رسد که او بشدت طرفدار، آمریکا است و اگر که دولتی تشکیل داد انتظار حمایت و همکاری ایالات متحده را دارد. به طور ضمنی توسط یک وکیل ایرانی به من گفته شده که بقایی وقتی با آمریکاییهاست به طرفداری از آمریکا صحبت می کند، وقتی با روسها است به طرفداری از روسیه صحبت میکند و وقتی با انگلیسیهاست به طرفداری از انگلیس صحبت می کند؛ و به همین ترتیب. حزب او بشدت ضد جبهه ملی است و مصدق را یک تهدید برای ایران می داند. بقایی عکسی از یک دانشجو که در تظاهرات ضد مصدق چندین سال پیش کشته شد، روی دیوار خانه اش دارد.»
