مقالات
سایکس می‌نویسد در هنگامی که قوای انگلیس در غرب ایران گسترش می‌یافتند و نیروهای کمکی از بین‌النهرین[=عراق] به آنها ملحق می‌شدند، ژنرال سر ویلیام مارشال در حال اجرای اقداماتی برای«محافظت از محورهای ارتباطی» بود. این اقدامات عبارت بود بیرون راندن تُرک‌ها از قفری و قره‌تپه، و رفع خطر حرکت مجدد تُرک‌ها به سوی خانقین و قصرشیرین. یکی دیگر از اقدامات مارشال، «حمله به سنجابی‌ها بود که در شمال...
در پاییز و زمستان سال 1299 انگلیسی‌ها پس از آنکه قرارداد 1919 آنان با دولت بی‌کفایت قاجار با مخالفت عمومی مردم ایران مواجه شد، زمینه کودتای رضاخان را فراهم ساختند و سپس برای گریز از اتهام دست داشتن در کودتا زمزمه خروج قوای خود از ایران را مطرح کردند. این اقدامات از یکسو و تبعات انقلاب کمونیستی در روسیه موجی از التهاب در داخل کشور ایجاد کرده بود . تلگرام‌های جان لورنس کالدول وزیرمختار وقت آمریکا در...
آیت‌الله خامنه‌ای از جمله روحانیون مبارزی به شمار می‌رفت که در ایام مبارزه علیه رژیم پهلوی، محل بحث و مشورت اعتقادی و سیاسی انقلابیون، به ویژه دانشجویان بود. بنابر اسناد ساواک، در سال ۱۳۵۶ مهدی باکری که به تازگی در رشته مهندسی از دانشگاه تبریز فارغ‌التحصیل شده بود، به همراه تعدادی دیگر از دانشجویان به دیدار آیت‌الله خامنه‌ای در مشهد رفت. آنچه که در ادامه می‌خوانید روایتی از این دیدار است...
ملی شدن صنعت نفت کشور نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود که نشان از همبستگی مردم برای مبارزه با استعمار داشت. هم نیروهای ملی به رهبری دکتر مصدق و چه نیروهای مذهبی با زعامت آیت‌الله کاشانی، نقش مهمی در روند ملی شدن صنعت نفت کشور داشتند. آن طور که تاریخ گواهی می‌دهد، شاید مهم‌ترین نقش در روند ملی شدن نفت را خلیل طهماسبی از فدائیان اسلام ایفا کرد. از آنجایی که سپهبد رزم‌آرا به عنوان...
- تا وقتی که خیانت‌کاری از طرف هیأت حاکمه ادامه داشته باشد و کسانی در هیأت حاکمه بخواهند به نفع اجانب و به ضرر ملت ایران اقدام کنند، ملت ایران هم از تنبیه و مجازات خائنین قصور نخواهد ورزید - سرچشمه اکثر بدبختی‌های ملت ایران از عمّال شرکت نفت است که در شئون مختلف مملکت ما دخالت‌های ناروا می‌کنند. من معتقدم که اگر انگلیس‌ها حاضر شوند دو برابر آنچه از نفت ایران می‌برند، به ما بدهند باز هم باید دست...
...صبح چهارشنبه که شد، مرحوم خلیل [طهماسبی] می‌آید توی مسجد شاه. البته بچه‌های زیادی آمده بودند و کسی اطلاع نداشت که یک همچنین جریانی می‌خواهد انجام شود، مگر 3 نفر یا 4 نفر که آنجا بودند. مسجد شاه که اگر کسی رفته باشد، جلویش یک دالون است که این دالون دو راه دارد: یک طرف می رویم به طرف بازار زرگرها و یک طرف می رویم به طرف بازار حلبی‌سازها. از جلوی آن دالونی که می‌خواهیم برویم به طرف بازار زرگرها، دو طرف،...
شیب دخالت‌های وزیر و وزارت جنگ در انتخاب نمایندگان پنجمین دوره مجلس شورای ملی تند و دست‌نخورده باقی مانده بود. سفارش‌های انتخاباتی هم‌چنان ادامه داشت؛ حتی در دستورهای داده‌شده تجدیدنظر می‌شد و جایگزین‌های دیگری معرفی می‌گردید. برای نمونه به امیرلشکر جنوب گفته شد که معرفی [سرتیپ]سیف‌الله‌خان[شهاب] برای آباده شیراز اشتباه بوده و «بایستی سردارفاخر[حکمت] از آباده انتخاب شود.»(۱) و یا...
پس از مهرماه ۱۳۶۰، که خطّ «تظاهرات مسلّحانه» با شکست مواجه شد، در مدت زمان اندکی مبنای تحلیل‌های ارائه شدۀ سازمان، «بحران اقتصادی رژیم» بود. بر این اساس، مطالعه روی خط انفجار خط لوله‌های نفت در جنوب(۱) و تخریب کارخانه‌های مهم و مادر مانند ذوب آهن، صنایع فولاد، آلومینیوم و پتروشیمی انجام گرفت. چنین تحلیلی به دلیل ماهیت نظامی‌گرایانه و آوانتوریستی‌اش، که قدرت را در آتش سلاح‌های گرم...
«...چرا این مردک[=شاه] را بیرونش نمی‌کنند؟ به ما می‌گویند که خب، اگر این برود، کی جای این بیاید که چه بشود؟ من گفتم اگر این برود، عُبیدالله هم بیاید بهتر از این است. برای اینکه هر کس بیاید حالا فکر می‌کند به آنجا. این حالا کهنه‌کار شده و اواخر عمرش است و عصبی شده و دیوانه شده است و به هر جا می‌زند و می‌کشد، و نمی‌دانم به کجا می‌رسد. اما اگر این برود هر که بیاید، هر کس را شما تصور کنید بیاید، در اول...
متن استفتاء از امام خمینی در دی‌ماه ۱۳۴۲: تعاونوا علی البر و التقوی محضر مبارک حضرت آیت‌الله العظمی آقای حاج‌آقا روح‌الله خمینی مدّظله‌العالی به طوری که خاطر شریف مستحضر است سرمای شدید و بی‌سابقۀ امسال که مصادف با ماه مبارک رمضان نیز شده، لزوم کمک به مستمندان را بیشتر کرده است؛ لذا عده‌ای از محترمین تجّار و اصناف تبریز از محضر مبارک تقاضا می‌کنند که اجازه بفرمایید از سهم مبارک امام...
اسرائیل در زمینه اقتصادی از ویژگی‌های خاصی برخوردار بود: الف- این رژیم با حمایت مالی سرمایه‌داران بزرگی همچون روچیلد پاگرفت و زیر چتر حمایت مالی سرمایه‌داران بزرگ یهودی در نقاط مختلف جهان می‌زیست. ب- فعالیت تجاری و اقتصادی یکی از پیشه‌های موروثی یهودیان در طول تاریخ محسوب می‌شود و آنان برای طلا و قدرت نهفته در آن ارزشی خاص قائلند. به گمان صهیونیست‌ها؛ طلا، سرمنشأ تمامی قدرت‌هاست و آن که زر...
خبر اعلام رسمی کشف حجاب، اگر چه با توجه به زمینه‌سازی‌هایی که شده بود، چندان هم غیره منتظره نبود، اما خبر منع حجاب بسیار غیرمنتظره بود. این خبر به منزله به کارگیری هر گونه اقدام علیه زنان محجبه‌ای محسوب می‌شد که تا آنروز حتی حاضر نبودند نقاب از چهره بردارند، تا مبادا چشم نامحرم به روی آنان بیفتد. با اعلام رسمی کشف حجاب و منع استفاده از آن در معابر عمومی، این دسته از زنان در حالی ناگزیر بودند ضمن...
هر چند تحوّلات سیاسی اجتماعی اروپا، بازنگری در مورد وضعیت اجتماعی زنان را در این منطقه شکل داده بود، و تعاملات ایرانیان با کشورهای اروپایی تقاضای تشبه به سبک‌های نوین حیات را در بین بخشی از مردم این سرزمین آفریده بود، اما رفتارهای سازماندهی شده و فعالیت‌های برنامه‌ریزی شدۀ زیادی متأثر از تحولات بین‌الملل از جمله جنگ جهانی اول، به دست اروپاییان و عوامل داخلی آنها در ایران برای تحمیل صورتی...
هجوم نیروهای متفقین به ایران در شهریور ۱۳۲۰ تأثیر آشکاری بر عرصه‌های سیاسی و اجتماعی کشور بر جای نهاد. رضاشاه تحت فشار انگلستان، به ناگزیر استعفا داد و از ایران رفت. با رفتن رضاشاه، بساط اصلاحات سیاسی و اجتماعی وی، تحمیل نظام اجباری و... برچیده شد و روش استبدادی حکومت در ایران موقتاً پایان یافت. آزادی نسبی پس از شهریور ۲۰ که به مدت چند سال در ایران دوام یافت، سبب شد افکاری که برای مدتی ناگزیر به سکوت...
: دهم دی 1356، تظاهرات ضدامریکایی مردم، در پی ورود جیمی کارتر رییس‌جمهوری امریکا به ایران صورت گرفت و پلیس در مکان‌های مختلف تهران با مردم درگیر شد. در همین روز دانشجویان ایرانی در امریکا که تعداد آنها بیش از 400 تن بود، در اعتراض به سفر کارتر رییس‌جمهوری امریکا به ایران، تظاهراتی را در مقابل کاخ سفید برپا کردند. بسیاری از دانشجویان در ایران هم در اعتراض به سفر جیمی کارتر رییس‌جمهور وقت...
متن حاضر عیناً از روزنامه اطلاعات مورخه ۵ آذرماه ۱۳۱۲ آورده شده است: اکثر اشخاصی که اخبار واصله راجع به اغتشاشات فلسطین را که اخیراً به موجب اطلاعات آژانس‌های خارجی در آنجا اتفاق افتاده است، خوانده‌اند، گمان می‌کنند که حوادث مزبور، ناگهانی و بدون بوده است. ولی آنهایی که آشنا به اوضاع جاری و حوادث آلمان و اطلاع از قضایای فلسطین و اجتماعات مسلمین آنجا دارند، وقوع اغتشاشات مزبور را انتظار...
: فعالیت «فراکسیون توده» در مجلس چهاردهم، حزب توده را در سطح جامعه معرفی کرد و مواضع سیاسی او را زیر ذره‌بین افکار عمومی قرار داد. برخلاف نظریه لنین، «تریبون پارلمان» نه تنها به رشد حزب توده در سطح جامعه کمک نکرد بلکه به نخستین گام مهم در افشای ماهیت وابسته حزب توده بدل گردید. مواضع حزب توده در دو مسأله مهم سیاسی روز، در این افشاگری، انزوا و منفوریت حزب توده به عنوان یک حزب وابسته به...
زمانی که قائم‌مقام ساواک شدم، ثابتی یک جوان کمتر از ۳۰ سال بود و شغل او ریاست بخش مربوط به احزاب پنهانی بود. او را ندیدم تا زمانی که مقدم را به جای مصطفی امجدی مدیرکل سوم کردم. ناصر مقدم مأموریت داشت که آثار سوء دوران امجدی را در اداره کل سوم رفع کند و به این سازمان نظم و تحرک ببخشد. قرار بر این بود که او بدون توجه به بندوبست‌ها و سفارش‌ها جوانان با استعداد را تشویق کند و بالا بکشد و به آنها میدان...
: مطلب ذیل، بخشی از مقاله «سیاست‌های انگلیس در قبال ایران از 1977 تا 1979»* به قلم ادوارد پازنِت (Edward Posnett) می باشد. پازنت در سال 2010 دکترای تخصصی خود را در رشته مطالعات خاورمیانه مدرن در کرایست چرچ (Christ Church) از دانشکده‌های دانشگاه آکسفورد به پایان رساند. این مقاله از حیث منبع و دامنه مطالعاتی‌اش تفاوت جالب توجهی با دیگر مقاله‌ها دارد، زیرا برخلاف تحقیقات و مطالعاتی که درباره روابط ایران و...
اخبار دارالشورای ملی صورت مذاکرات جلسه یوم دوشنبه ۲۱ جوزا ۱۳۰۲ مجلس یک ساعت به ظهر مانده در تحت ریاست آقای مؤتمن‌الملک تشکیل و صورت مجلس جلسه قبل چون حاضر نشده بود آقای رئیس فرمودند که صورت جلسه امروز حاضر شده و یک دفعه قرائت می‌شود. آقای رئیس: بالفعل دستور امروز استیضاح است؛ آقای مدرس بفرمایید. آقای مدرس: محض استحضار خاطر آقایان و تذکار ماسبق اینکه بنده در استیضاح در وقت پروگرام دولت...
