مقالات
سیروس غنی در کتاب «ایران، برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسیها» در پایان مباحث مربوط به شکست قرارداد و کناره‌گیری وثوق‌الدوله می‌نویسد: وثوق پیدایش ملی‌گرایی را در ایران دست‌کم گرفت و از قضای روزگار رئیس‌الوزرایی او بسی بر این حس ملی افزود. ریشة کودتای سوم اسفند و آمدن رضاخان را می‌توان در اشتیاق زاید بریتانیا در پیروی از سیاستی جست که با حقایق ایران بعد از جنگ...
سیروس غنی در توصیف رضاخان در آستانة کودتا در کتابش اینگونه می‌نویسد: سربازی گمنام بدون بستگی به خانواده‌ای سرشناس یا دربار از میان سپاه برمی‌خیزد، پایتخت را تسخیر می‌کند و عملاً فرماندة کل قوا می‌شود. اعلامیة نخست او سرشار از اعتماد و اقتدار بود. در آغاز آن بدون هیچ‌گونه ای می‌گفت حکم می‌کنم... شاید بتوان گفت همین چند جمله افزون بر اینکه در تناقض آشکار با دیگر...
روز 15 مهر 1285 اولین جلسه از نخستین دوره مجلس شورای ملی توسط مظفرالدینشاه قاجار در عمارت گلستان افتتاح شد. در نخستین جلسه کاری مجلس، مرتضی‌قلی‌خان هدایت (صنیع‌الدوله) با اکثریت آراء به ریاست مجلس، میرزاحسن‌خان وثوق‌الدوله نایب رئیس اول و حاج‌حسین‌آقا امین‌الضرب نایب رئیس دوم گردید. سپس گروهی از نمایندگان انتخاب شدند تا به تدوین قانون اساسی بپردازند. «فرمان مشروطیت»...
انقلاب، برای جامعه اقدامی بسیار پرهزینه است. مطالعات تاریخی و جامعه‌شناسی نشان می‌دهد که جوامع فقط هنگامی به انقلاب روی می‌آورند که همة راههای اصلاحی مسالمت‌جویانه و یا کم هزینه را برای دست‌یابی به مطالبات خود پیموده باشند. بنابراین، انقلاب آخرین چارة «ناگزیر» یک ملت در برخورد با نظام سیاسی حاکم است. حتی برخی از انقلاب‌شناسان از جبری بودن انقلابها سخن به میان آورده و...
برخی از واقعیات تاریخ سیاسی معاصر ایران که سیروس غنی هم به آنها اذعان داشته و در کتاب خود آورده است، عبارتند از: در پی شکستهای ایران از روسیه در دورة فتحعلی شاه قاجار، ایران به تدریج در دهه‌های بعد عرصة نفوذ فزایندة دو کشور روسیه و انگلیس بر اساس راهبرد بازی بزرگ شد. در سالهای پایانی سلطنت ناصرالدین شاه و سالهای سلطنت مظفرالدین شاه، ظهور آلمان به عنوان یک قدرت رقیب مهم اروپایی، مایة تهدید...
در سالهای اول پیروزی انقلاب، خاطرة رژیم پیشین و تباهیها و سیاهکاریهای آن، آنچنان در ذهن جامعه واضح و دقیق برجای بود که کسی را جرأت دفاع از سلطنت و شاهان پهلوی نبود. اما سالهایی چند پس از پیروزی سلطنت‌طلبان و طرفداران رژیم پهلوی، با توجه به کاستیها و نارساییهایی که کمابیش دامنگیر همة جوامع و نظامهاست، دست به تحریف تاریخ زدند و به گفتن و نوشتن دربارة «مزایا»ی رژیم پهلوی و ستایش از آن...
سیروس غنی، متولد 1308 هجری شمسی، فرزند دکتر قاسم غنی است. دکتر قاسم غنی از رجال سیاسی- فرهنگی حکومت رضاشاه و محمدرضاشاه بود. او در حکومت رضاشاه نمایندة دوره‌های 10-11-12-13 مجلس شورای ملی بود و پس از شهریور 1320 نیز به سفارت و وزارت رسید و سرانجام در سال 1331 در آمریکا درگذشت. همدلی و همراهی دکتر قاسم غنی با سیاستهای فرهنگی حکومت رضاشاه و شعار باستانگرایی او باعث شد تا وی برای تنها فرزند پسر خود ابتدا نام...
نویسندة کتاب «پهلوی‌ستایی در ترازوی تاریخ » برای ترسیم چهره ای مستقل از رضاخان و مطرح کردن اینکه او اصلاً به انگلیسی ها اهمیت نمی دهد و با آنها ارتباطی ندارد و حتی نوعی خصومت میان آنها وجود دارد، می نویسد: «مدرکی در دست نیست که رضاخان به دیدن نرمن رفته باشد یا حتی این دو ملاقات رسمی کرده باشند. چه بسا مقداری از خصومت نرمن به این سبب بود که رضاخان به او اعتنا نمی کرد». غنی در جای...
عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار رضاشاه و مرد مقتدر رژیم که در سوم دی 1311 به دستور رضاشاه بازداشت و محاکمه شده بود، روز 9 مهر 1312 در زندان به قتل رسید. او کسی بود که رضاشاه بارها به وزرا و کارمندان عالیرتبه دولتش گفته بود که «حرف تیمور حرف من است» به تیمورتاش هم گفته بود «امور نظامی با من و مابقی امور با تو» عبدالحسین‌خان تیمورتاش در سال ۱۲۶۰ خورشیدی در نردین خراسان به دنیا آمد. پدرش...
80 سال پیش در مهرماه 1320 هسته مرکزی حزب توده در تهران با مرام مارکسیسم لنینیسم و بر پایه دنباله‌روی و دفاع بی قید و شرط از سیاست دولت شوروی شکل گرفت. مقاله زیر چگونگی شکل‌گیری و عملکرد حزب توده در ایران را مورد بررسی و کالبدشکافی قرار داده است: فعالیت احزاب با جنبش مشروطیت و تشکیل مجلس شورای ملی آغاز شد و اشخاص با دیدگاه‌های خاصی به تشکیل حزب دست زدند. از جمله این احزاب باید به حزب...
در نهضت های ضد استعماری و ضد استبدادی ، چندین عنصر همچون روحانیت، مردم و روشنفکران نقش آفریدند. اما در این میان، سهم روحانیون، بیش از سایرین در «تکوین و راه اندازى» و «هدایت و رهبرى» نهضت ها،مشاهده می شود.چون علما بدلیل نفوذ معنوی که در میان مردم داشتند .به طور کلى موضع صریح و تند از خود نشان می دادند و بیش از دیگران درد ملت را می دانستند و بدنبال راه چاره و درمان درد بودند....
به طور کلی زندگی دکتر مظفر بقایی کرمانی چند مرحله اساسی را در بر می‌گیرد: مرحله نخست از بدو تولد او شروع می‌شود و تا مقطع استخدام در دانشگاه تهران تداوم می‌یابد. در این دوره او شاهد نقل مکان پدرش میرزاشهاب راوری از تهران به کرمان بود. نیز در این دوره او به فرانسه اعزام شد تا ادامه تحصیل دهد. در این دوره حوادث ریز و درشت فراوانی در صحنه سیاسی ایران به وقوع پیوست که مستقیم و غیرمستقیم در تکوین نگرش...
در دوران ملی شدن نفت آیت‌الله کاشانی نقطه وحدت جهان اسلام شناخته شده بود. برای این که وضع این روحانی برجسته را در آن روزهای پرجنجال ملاحظه نماییم به مصاحبه مدیر خبرگزاری «پ، ان، پ» و معرفی که وی از آیت‌الله کاشانی دارد می‌پردازیم. وی در ابتدای این مصاحبه که در مهر 1330 برگزار شده است می‌نویسد: مردی که امروز مظهر وحدت و الهام‌دهنده مسلمین ایران و جهان است یک روحانی ساده و خوش‌دل و خوش‌منظر...
روز 8 مهر 1369 آیت‌الله سیدصادق لواسانی به رحمت ایزدی پیوست. به اینمناسبت یکی از فراز های زندگانی ایشان یعنی شیوه جمع آوری وجوه شرعیه برای امام خمینی (ره)را مورد بررسی قرار داده ایم. در اختیار داشتن وجوهات شرعیه یکی از علل استقلال نهاد مذهب و روحانیت در طول چهارده قرن گذشته بوده است.از این روی در بسیاری از مقاطع تاریخی حکام و سلاطینی که ازقدرت علما در وحشت بودند می کوشیدند تا در کنار مقابله با قدرت...
پیشینه‌ی خانوادگی آیت‌الله لواسانی خاندان آیت‌الله لواسانی از علماء، فقها و بزرگان دین و معنویت در تهران بودند. بررسی و تحلیل «تبارشناسی» این خاندان در حد بضاعت و توان، نویسنده‌ی این مقاله نیست، مضافاً آن که مجله «گزارش تاریخ» مسئولیت و جایگاه خاصی دارد که باید به زندگی سیاسی و نقش عالمان مصلح در عرصه‌ی سیاست بپردازد. خصوصاً علمایی که در عصر پهلوی (1299 ـ 1357) در برابر...
روز اول مهر 1351 دولت امیرعباس هویدا رسماً خاتمه «اصلاحات ارضی» را اعلام کرد تا مردم از سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی دلسرد نشوند. مقاله حاضر به ریشه‌یابی موضوع «اصلاحات ارضی» و بررسی ضربات آن به اقتصاد کشور پرداخته است: در دوران کندی، والتر روستو مشاور امنیتی او، سلسله رفورم‌های اقتصادی و به ویژه طرح اصلاحات ارضی را در کشورهای امریکای جنوبی و خاورمیانه و آسیای جنوب شرقی...
ادامه بخش اول یادگار خسروداد روز عاشورا فرا رسید. مردم بار دیگر شور و هیجان تازهای یافتند. آنان دیگر دریافته بودند که عزاداری سرور آزادگان تنها در سر و سینه کوبیدن و اشک ریختن و نوحه خواندن خلاصه نمیشود و اگر میخواهند پیروان واقعی سیدالشهدا باشند، باید در مقابل ستمکاران، از در مبارزه درآیند. پس بار دیگر، در ظهر عاشورای سال 1343، توده های مسلمان با شعارهای «ننگ بر یزید پهلوی، وارث تاج...
کشور ایران با سابقه تاریخی طولانی، در حقیقت نخستین جامعه آماری در سطح جهان بوده است که در قالب مرزهای جغرافیایی مشخص تعریف شد و از حکومت جهت اداره خود برخوردار گردید. ایران که همواره مورد توجه دوستان و دشمنان بسیاری بوده، در موقعیت برجسته ژئوپولیتیکی ارتباط شرق و غرب قرار دارد و برای حفظ خود از گزند بیگانگان که به منابع سرشار مادی و معنوی آن چشم دوخته اند نیازمند نیروهای مسلح قدرتمند و منسجم است...
دولت انگلیس در آغاز عصر پادشاهی رضاشاه پهلوی همچنان بندر باسعیدو در جزیره قشم، جزیره هنگام، جزایر سهگانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک و همچنین جزیره بحرین را در اشغال داشت. تأکیداتی که به دنبال کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ از طرف سران کودتا از جمله رضاخان در مورد ضرورت اخراج نظامیان بیگانه از ایران به عمل آمده بود۱ و نیز تشکیل قشون سرتاسری و نیروی دریایی، موضوع خارج کردن انگلیسها از جزایر اشغالی...
«اگر عاشورا و گرمی و شور و انفجار آن نبود، معلوم نبود چنین قیامی بدون سابقه مورد سازماندهی واقع شود. واقعه عظیم عاشورای 61 هجری تا خرداد 1342 و از آن تا قیام علنی بقیةالله (عج) در هر مقطع انقلاب‌ساز است.» (قیام عاشورا در کلام و پیام امام خمینی(ره)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، 1375، ص 61). : نهضتی که امام حسین(ع) در سال 61 هجری پایه گذار آن بود، در طول تاریخ هماره عامل هراس و وحشت...
