قانون
شواهد تاریخی نشان می‌دهد که پیشینه مجلس و شورا در امور حکومتی ایران به دوره اشکانیان باز می‌گردد، اشکانیان متاثر از فرهنگ مقدونی که برای 80 سال توسط اعقاب سلوکوس بر ایران حاکمیت یافته بود؛ مجلسی باعنوان "مهستان" تشکیل داده بودند که امور مهم در آنجا حل و فصل می‌شد، این مجلس از شاهزادگان اشکانی و از روسای خانواده‌های درجه اول تشکیل شده بود. مورخان رومی از این مجلس با نام "سنا" یاد...
مخالفت قوانین موضوعه مجلس شورای ملی با قواعد اسلامیه، درعهده علمای اعلام (ادام الله برکات وجوهم) بوده و هست. لذا مقرر است درهر عصری از اعصار، انجمنی از طراز اول مجتهدین و فقهاء متدینین تشکیل شود که قوانین موضوعه مجلس را قبل از تأسیس، در آن انجمن علمی به دقت ملاحظه و مذاکره نمایند. اگر آنچه وضع شده مخالف با احکام شرعیه باشد، عنوان قانونیت پیدا نخواهد بود و امر انجمن علمی در این باب، مطاع و متبع است و...
درباره مشروطه‌خواهی ایرانیان، دلایل مختلفی را بر شمرده‌اند، از خواست تاسیس عدالتخانه تا خواست ایجاد پارلمان و محدود کردن اختیارات شاه و حتی کوتاه کردن دست بیگانگان. آیا می‌توان مجموع این مطالبات را ذیل امری کلی که به انقلاب مشروطه منجر شد، گردآوری کرد؟ انقلاب مشروطه ایران با حضور نخبگان و اقشار وسیعی از ملت ایران نتیجه یک درک مشترک از سوی قاطبه ملت ایران است و آن حس عقب‌ماندگی...
مشروطه‌ای که در فرنگستان ساری و جاری است، با مشخصات خاصی که دارد شایستة اجرا در ایران نیست. ایرانیان باید مشروطه‌ای منطبق بر سنن ملی و مذهبی خود برقرار کنند. خدا گواه است کسی ضدیت با عدل ندارد و چه شده است کسی که اول مقدم در این امور بوده است،اقدام بر ضدیت یا تخریب این اساس مقدس معدلت را قصد کند که نه عقلاً‌و نه شرعاً جایز بلکه حرام است؛ مقصود، تطبیق این مجلس است با قانون محمدی(ص) «تاریخ...
مجلس مشروطه که‌یکی از اهداف تشکیل اش مبارزه با استبداد بود در دوره‌ی بیست وچهارم خود به طورکامل به خدمت دیکتاتوری درآمد. مجلس شورای ملی به جای آنکه به تقلیل ظلم و فساد همت گمارد، خود منشأ دیگری از فسادها و ظلم ها گردید. تغییر کارکرد مجلس مشروطه باعث افول اندیشه‌ی پارلمانتاریسم و عملاً وسیله ای برای توجیه، مشروعیت بخشی احیای استبداد گردید. واژه‌ی مجلس در لغت به معنای گردهم نشستن و محل...
در آذر ماه رویداد های مهمی در تاریخ سیاسی و اجتماعی کشور در باب قانون و قانون گرایی رخ داده است .هفتم آذر ماه سال 1360 جمعى ازنمایندگان مجلس در نامه ای به محضر حضرت امام خمینی (س) از ایشان در خصوص روند قانون گذاری در کشور رهنمود خواستند . رهبر انقلاب نیز در پاسخ بر اهمیت قانون رعایت قانون و ...تاکید و اصرار کردندو فرمودند :« در تمام زمینهها وضع به صورتى درآید که همه طبق قانون اساسى حرکت کنیم.»در کنار این دو رویداد روز مجلس شورای اسلامی هم است .
بعد از سپری شدن سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، باید آموخته باشیم که اولا حکومت اسلامی حکومت "قانون" است و هرج و مرج و نابسامانی و بی‌قانونی را برنمی‌تابد و اصولا بدون وجود و نقش‌آفرینی قانون، حکومت فلسفه وجودی‌اش را از دست می‌دهد. زیرا حکومت مجموعه‌ای است از مراکز و سازمان‌ها و تشکیلات و وزارتخانه‌ها که باید مجری قوانین باشند تا به این وسیله کشور اداره شود و مشکلات رفع...
آزادی های مدنی و نخستین قانون اساسی ایران این روزها سخن از روش های تاریخی ای می رود که به تدریج اسطوره صفت شده اند. نه تنها انقلاب های سیاسی، که در سرشت خویش عقل و دل ربا و پر از تناقض اند، که حتی متن ها و سندهای سیاسی ای که در گیرو دار دگرگونی های بزرگ اجتماعی پدید می آیند آماج خوانشها و تفسیرهای گوناگون اند. نسل های پی در پی مردم ایالات متحده امریکا در خط خط بیانیۀ استقلال 1776 نشان غرور و افتخار...
وقتی که جمهوری اسلامی ایران با رفراندوم عمومی سال 1358 به تصویب ملت ایران رسید و رای‌دهندگان 16 سال به بالا، نظام حکومتی انقلاب را معین کردند، ناظران مسایل سیاسی و اجتماعی منتظر بودند که قانون اساسی این حکومت بی‌سابقه در تاریخ جهان چگونه خواهد بود. دومین انتخاب مربوط به خبرگان قانون اساسی بود، که با رای مستقیم و مخفی مردم 73 نفر برای این مهم انتخاب گردیدند. سرانجام کار تدوین قانون اساسی جمهوری...
نظریه پردازی سیاسی شامل دو دسته تلاش می شود: نخست، مفهوم سازی و واژه پردازی درباره مقولات سیاسی و دوم، بحث و استدلال برای اثبات گزاره‌های سیاسی. حضرت امام نیز به عنوان یک نظریه پرداز سیاسی، هم به کار مفهوم سازی در سیاست پرداخته اند و هم به پاسخ‌گویی به پرسش‌های اصلی مطرح در سیاست. این مطلب، موضوع بخش نخست این مقاله می باشد. در قسمت دوم مقاله، مفهوم سازی حضرت امام در باره قانون و انواع آن، بحث خواهد شد. چنان‌که ملاحظه خواهد شد، حضرت امام در خصوص قانون، در کنار قانون تکوینی الهی، از قانون تشریعی الهی، قانون بشری برنامه ریز و قانون بشری تکمیلی یاد می کنند و با این مفهوم سازی به غنای ادبیات سیاسی اسلامی کمک می کند. در قسمت سوم، نظریه پردازی حضرت امام درباره دو اصل حکومت توسط قانون و قانونیت مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در سیاست، دو پرسش اصلی باید بررسی شود: نخست این‌که "چه کسی باید حکومت کند؟" و دیگری این‌که "چگونه باید حکومت کرد؟". نظریه حضرت امام درباره پرسش نخست، یعنی ولایت فقیه، مشهور است. در قسمت سوم مقاله حاضر، یکی از پاسخ‌های ایشان به پرسش دوم در سیاست بررسی می شود. از دیدگاه حضرت امام، جامعه اسلامی را باید با اصل حکومت قانون و نیز اصل قانونیت، در کنار سایر اصولی که مورد بحث این مقاله نمی باشند، اداره نمود.
تازه‌ترین کتاب زنده‌یاد داود فیرحی با عنوان «مفهوم قانون در ایران معاصر؛ تحولات پیشامشروطه» ازسوی نشرنی مننتشر شد.قانون مفهومی مرکزی است که سه‌گانه حکومت، جامعه و خود، یعنی فردیت و خویشتن هر انسانی ایرانی را پیوند می‌زند. سرنوشت قانون از بحران تا فروپاشی نظم سنتی در ایران پیشامشروطه کتاب «مفهوم قانون در ایران معاصر؛ تحولات پیشامشروطه» نوشته زنده‌یاد داود فیرحی پس از...
18 شعبان 1324 با نطق تاریخی و پرشور مظفرالدین‌شاه[2] در مراسم بارعام کاخ گلستان، مجلس شورای ملی افتتاح و رسمیت یافت و از آن پس، مجلس با منتخبان تهران کار خود را آغاز کرد.[3] اگرچه در نخستین روزها از عمارت نظام در نزدیکی کاخ گلستان برای برگزاری جلسات مجلس استفاده می‌شد، اما از همان آغاز، وکلای تهران طی نامه‌هایی به مشیرالدوله صدراعظم، در 27 شعبان 1324 چنین درخواست کردند: «کلاً بالاتفاق عمارت...
قوانین اساسی کشورها به‌عنوان مادر سند هویت یک کشور، به‌گونه‌ای تهیه می‌شوند که در عین اختصار و ایجاز، از چنان استحکام حقوقی برخوردار باشند که بتوان نظام گسترده سیاسی و حقوقی یک کشور را بر پایه آن بنا کرد و حقوق اداری، حقوق خصوصی، حقوق عمومی و... با همه کثرت و تفصیلی که دارند، براساس قانون‌اساسی ــ که قانون مادر یک جامعه می‌باشد ــ نگاشته و به اجرا درمی‌آیند. بی‌توجهی به قانون‌اساسی و ناکافی یا ناکارآمدی آن، تنها در حد یک نقیصه تئوریک باقی نمی‌ماند، بلکه آثار سیاسی ــ اجتماعی آن در همه بخشها و نهادهای جامعه سرایت می‌کند. نمونه بارز این مساله به تبع تدوین اولین قانون‌اساسی انقلاب مشروطیت رخ داد که در نتیجه بالاگرفتن بحث و اختلاف بر سر کیفیت آن، مدتهای مدیدی سراسر کشور در آتش اختلاف، شورش، جنگ و هرج‌ومرج می‌سوخت و شکاف بزرگی پدید آمد که بسیاری از رجال دینی و سیاسی و فرهنگی صاحب‌نام این مرز و بوم را در خود فرو برد. مجاهدات و کوششهای زیادی برای اصلاح و اجرای قانون‌اساسی صورت گرفت، اما برپاشدن حکومت پهلوی همه مجاهدتها را خاموش و کوششها را بی‌نتیجه ساخت و دوباره سایه استبداد بر همه جای کشور حکمفرما شد و خود قانون‌اساسی نیز در این میان مثله گردید. ماجراهای فراوانی بر سر اولین قانون‌اساسی ایران آمد و در متن و متمم آن تغییرات زیادی انجام شد، اما همه این تغییرات، حقوق اساسی را به زیان مردم و به سود استبداد متمایل می‌کرد. سرانجام دومین و بزرگترین انقلاب تاریخ ایران در بهمن‌ماه سال1357 به پیروزی رسید و با ملغی‌کردن قانون‌اساسی ظالمانه و تحریف‌شده پیشین، قانون‌اساسی محکم، مدرن، دین‌مدار و مردم‌سالاری را به تصویب مردم ایران رسانید. مقاله حاضر تحولات قانون‌اساسی ایران از مشروطیت تا انقلاب اسلامی را مورد مداقه و معرفی قرار می‌دهد.
نیم نگاهی به ادوار قانونگذاری در دوران قاجاریه ،پهلوی اول ((رضا شاه ))مجالس قانونگذاری دوره اول تا پایان دوره دوازدهم.در این نوشته در خصوص تاریخچه مختصری از مجلس شورا ،ادوارمختلف قانونگذاری وتعدادی از قوانین مهم مملکتی که در ادوار مختلف قانونگذاری وضع شده است واوضاع وحوادث ورویدادهای گوناگون ونمایندگان طوالش وکرگانرود در دوره های مختلف برایتان مطالبی راباز گوکنم..
دانشمندان از دیرباز به مسئله قانون مندى جامعه و پدیده هاى اجتماعى توجه داشته و دیدگاه هاى متفاوت و احیاناً متضادى در این باب ارائه کرده اند. اگرچه برخى جامعه شناسان، مباحثى از این قبیل را از مسائل نادرست قرن نوزدهم دانسته و مدعى شده اند که امروزه در صحنه علمى، اثرى از این گونه مسائل بر جاى نمانده است، ولى دانشمندان بعدى، بر ضرورت و نقش مهم این مسئله، تأکید کرده اند. آیین اسلام به مسائل...
قانون مدنی هر کشور محور اصلی نظام حقوقی آن کشور به شمار می آید. اگر چه وظیفه اصلی این قانون تنظیم روابط قراردادی و خارج از قرارداد اشخاص جامعه است اما در عمل ضوابط قانون مدنی، حقوق کیفری، عمومی، تجاری و... را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. به همین علت است که شناخت همه جانبه قانون مدنی ارزشمند است. در نوشتار حاضر ضمن بررسی نحوه شکل گیری قانون مدنی ایران تصویری اجمالی از شخصیت نویسندگان آن ارائه شده است.
