سپهبد رزم‌آرا
اشاره
حاجعلی رزم‌آرا (تولد: ۱۰ فروردین ۱۲۸۰ تهران – مرگ: ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ تهران) نظامی ایرانی با درجه سپهبدی و از جمله نخست‌وزیران ایران در عصر پهلوی دوم بود. او از مخالفان سرسخت نهضت ملی شدن صنعت نفت به شمار می‌رفت. کابینه او چند بار مورد استیضاح نمایندگان مجلس شورای ملی قرار گرفت و در نهایت با سخنانی که درباره عدم توانایی ملت ایران در اداره صنعت نفت ایران ابراز کرد، همگان رزم‌آرا را بزرگ‌ترین مانع بر سر ملی شدن نفت شناختند. سپهبد رزم‌آرا سرانجام در ۱۶ اسفند سال ۱۳۲۹ توسط یکی از اعضای گروه فداییان اسلام به نام خلیل طهماسبی در محوطه مسجدشاه تهران ترور شد.
«پرونده» حاضر زندگی و عملکرد حاجعلی رزم‌آرا را مورد بررسی قرار داده است.
در بازگوئی ماجرای اعدام انقلابی رزم‌آرا،شبهه‌ای قابل تـأمل بـرای نـیل به اهدافی خاص مطرح شده است.این شبهه که بر انگاره‌های تردید برانگیزی مبتنی اسـت،طرح و اجرای این حرکت را به جناح هایی از هیئت حاکمه، بویژه دربار،منتسب می‌ند و نـقش فدائیان اسلام و شهید طـهماسبی را تـنها یک پوشش ظاهری می‌بیند. شبهه مذکور در پی القاء این مطلب است که رقبای رزم‌آرا و...
در بین چهره‌های نظامی تاریخ ایران دوره پهلوی، نام سرلشکر حاجعلی رزم‌آرا بیش از همه مطرح بوده و هست، زیرا او نه تنها یک فرمانده نظامی قدرتمند، بلکه رجلی سیاسی هم به شمار می‌آمد. تا قبل از بحث فرقه دموکرات آذربایجان، نام او صرفا به عنوان یکی از فرماندهان ستاد ارتش مطرح بود. به واقع در یک سو، طیف رزم‌آرا قرار داشت و در سوی دیگر سرلشکر حسن ارفع که تیمی از نظامیان قدرتمند را زیر چتر حمایت خود...
یادداشت سردبیر: سپهبد حاجیعلی رزم‌آرا، نخست‌وزیر ایران در روز چهارشنبه 16 اسفند 1329 سه روز پس از مذاکراتش در کمیسیون نفت مجلس کشته و در باغ طوطی در حضرت عبد العظیم دفن شد. معروف است که اولا، وی از سوی دولت انگلیس به شاه تحمیل شده بود و ثانیا، قصد کودتا و کشتن شاه را داشت. به دلیل اخیر،از دیرباز پژوهشگران تاریخ سیاسی معاصر شخص محمد رضا شاه را در ترور رزم‌آرا متهم دانستهاند. اما علل و...
...جبهه ملی یک اقلیتی در مجلس بودند و کاری هم نمی‌توانند بکنند. اکثریت هم همیشه پشتیبان دولت بود. در ضمن، هم با این حرکت جدید یواش یواش می‌خواستند روبرو بشوند و احتمال می‌دادند که رزم‌آرا اگر بخواهد کودتا بکند، حتی اگر یک کودتای ضد مجلسی بکند جان همه اینها در معرض خطر می‌باشد. پیغام می‌دهند برای مرحوم نواب که وضع بدین صورت است. مرحوم نواب دعوتی از اینها می‌کند، همه جبهه ملی به غیر از...
برخی ویژگی های شخصیتی و البته اقدامات رزم‌آرا باعث شده بود تا شاه به او مظنون شده و تصور کند که او قصد کودتا دارد. البته تصورات شاه چندان هم اشتباه نبود و علاوه بر شاه، بسیاری از گروه‌ها از جمله جبهه ملی نیز او را متهم به کودتا می‌کرد، جبهه ملی دولت رزم‌آرا را دولت شبه‌کودتا نامید و خطر استقرار یک دیکتاتوری نظامی را اعلام کرد... با طرح موضوع ملی شدن نفت ایران، بسیاری از ذی‌نفعان و...
روز 16 اسفند 1329 سپهبد رزم‌آرا نخست‌وزیر که برای شرکت در یک مجلس ختم در مسجد شاه حضور یافته بود، در حیاط مسجد توسط یکی از اعضای جمعیت فدائیان اسلام به نام خلیل طهماسبی به ضرب گلوله به هلاکت رسید. طهماسبی در دادگاه مسئولیت قتل را پذیرفت و گفت «یک خائن را کشتم». سپهبد "علی رزم آرا" در سال1280ش در تهران متولد شد. او نواده یکی از صاحب منصبان قدیمی قورخانه ناصرالدین شاه و فرزند سرهنگ...
شهریور ۱۳۲۰ با حملهٔ متفقین و اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، شورای عالی جنگ طرح استخدام سربازان پیمانی را تصویب کرد اما او از امضای آن خودداری کرد. با خروج رضا شاه یاران پیر او نیز بازنشسته شدند و زمینهٔ رشد افسران جوان ایجاد شد. رزم‌آرا نیز به جای سرلشکر بوذرجمهری به فرماندهی لشکر اول مرکز برگزیده شد و سپس به ریاست لشکر آمادگاه تعلیماتی ارتش رسید. در سال ۱۳۲۲ که متفقین عدهٔ زیادی از رجال ارتش را...
محمدرضا پهلوی روابط ویژه ای با رزم آرا داشت از یکسو به حمایت های او نیاز داشت چرا که در بحران های دهه بیست شمسی باید از حمایت های امثال رزم آرا در ارتش برخوردار می شد تا بتواند دربرابر سیاستمدارنی چون قوام و مصدق احساس ضعف نکند. از سوی دیگر نفوذ او در ارتش را خطری جدی علیه پادشاهی خود تلقی می کرد بویژه انکه می دید رزم آراء با انگلیسی ها و آمریکایی ها روابط خوبی برقرار کرده است . به همین دلیل مناسبات این...
سپهبد حاجیعلی رزم آرا متولد 1280 شمسی. وی یکی از مشهورترین افسران ارتش بود که پس از به پایان رساندن مدرسه نظام، با درجه ستوان دومی وارد ارتش شد. مدتی در رشت و آذربایجان خدمت کرد. در سرکوب حرکت میرزا مشارکت داشت و پس از گرفتن درجه سروانی برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و در مدرسه سن سیر به تحصیل پرداخت. بعد از مراجعت به ایران در هنگ کرمانشاه مشغول به خدمت شد و در 1311 به فرماندهی تیپ مستقل...
در تیرماه ۱۳۲۹ مجلسی که در اکثریت هواداران رزم‌آرا بود، رأی تمایل به نخست‌وزیری او داد و شاه آن را پذیرفت و در ۵ تیر ۱۳۲۹ او را به نخست‌وزیری منصوب کرد؛ ولی دربار، جبههٔ ملی در مجلس و نیروهای مذهبی به رهبری آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی در خیابان، از سه جهت بر او می‌تاختند؛ به‌طوری‌که او با داشتن دولت، ارتش و اکثریت پارلمان، و در شرایطی که چراغ سبز دو ابرقدرت شوروی و بریتانیا را...
خلیل طهماسبی ۲۵ بهمن ۱۳۰۲ در تهران روستای واصفجان به دنیا آمد. پس از کارگری در مشاغل مختلف در حرفه نجاری مشغول شد و اطرافیانش استاد خلیل صدایش می‌کردند. او در مجالس سید ابوالقاسم کاشانی با نواب صفوی آشنا شد و در ۱۳۲۶ به عضویت فدائیان اسلام درآمد. در پی مخالفت‌های آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی و نواب صفوی با رزم‌آرا نخست‌وزیر ایران، طهماسبی در ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ رزم‌آرا را در مجلس ترحیم حاج...
«اعدام انقلابی رزم آرا به روایت اسناد» جدیدترین کتاب منتشر شده مرکز اسناد انقلاب اسلامی است که در آن به بازخوانی پرونده قتل رزم‌آرا پرداخته است. کتاب «مجلس خبرگان رهبری» نوشته عباس نیکزاد نیز سعی دارد به مهم‌ترین سوالات یا اشکالاتی که در زمینه مجلس خبرگان رهبری مطرح است، پاسخ دهد. این مرکز در جدیدترین اثر خود کتاب «اعدام انقلابی رزم آرا به روایت اسناد» با تالیف و تدوین...
حاجعلی رزم‌آرا در ۱۰ فروردین ۱۲۸۰ (۹ ذیحجهٔ ۱۳۱۸ قمری)، در شب عید قربان در تهران به دنیا آمد. به همین دلیل «حاج» را به نام او افزودند. علی رزم‌آرا بعدها به نام سپهبد رزم‌آرا در تاریخ سیاسی ایران شهرت یافت. پدرش از افسران تحصیل‌کردهٔ قزاقخانه بود از این رو فرزندش را برای تحصیلات ابتدا به مکتب‌خانه و سپس به مدارس الیانس، اقدسیه و دارالفنون فرستاد. علی در هفده‌سالگی وارد مدرسهٔ نظام...
