اصلاحات ارضی
به هنگام حمله متفقین به ایران، آمریکا هنوز در بی‌طرفی بود. پایش به جنگ کشیده نشده بود، اما در پس پرده به متفقین کمک‌های نظامی می‌کرد. حتی خودش را حاضر می‌کرد که به میدان بیاید. رضاشاه در روز هجوم به ایران تصمیم گرفت که از فرانکلین روزولت، رئیس‌جمهور بی‌طرف! آمریکا، بخواهد که در این ماجرا میانجی‌گری کند. خواست که از دولت آمریکا برای کشور بی‌طرف خودش کمک بگیرد. این بود که دستور داد تلگرافی به...
روزنامه اطلاعات؛ ۵ شهریورماه ۱۳۲۰
: توان نظامی ارتش رضاشاه که بسیار هم از آن سخن می‌رفت و همواره بودجه قابل توجهی را به خود اختصاص داده بود، در آستانه اولین تهاجم بیگانگان در سوم شهریور ۱۳۲۰ رخ عیان کرد و رضاشاه به سرعت دریافت که ارتش او توان مقابله در این جنگ را ندارد، و تنها برای کسب وجهه ظاهری دستور مقاومت را صادر کرد. سرلشگر عزیزالله ضرغامی رئیس ستاد ارتش در گزارش چهارم شهریور خود نوشت:«...در این موقع که دشمن شمالی و...
وینستون چرچیل، نخست‌وزیر انگلستان در ایام جنگ جهانی دوم، در کتاب خاطرات خود که پس از پایان جنگ انتشار یافت، علل تجاوز نیروهای متفقین به خاک ایران در سوم شهریور ۱۳۲۰ را چنین ذکر می‌کند: «...لزوم ارسال انواع و اقسام ساز و برگ و مهمات برای شوروی از یک طرف و اشکالات روزافزون راه اقیانوس منجمد شمالی و نقشه‌های استراتژیک متفقین در آینده از طرف دیگر، بیش از پیش ما را بر آن می‌داشت که برای استفاده...
در حالی که رضاشاه از ابتدای جنگ جهانی دوم هر نوع همکاری را با قوای متفقین انجام داده بود و آنچنان که از متن زیر مشخص است، نه تنها ابراز دشمنی علیه انگلستان نداشت، بلکه به گرمی از رزم‌ناو آن نیز استقبال کرده بود؛ اما در مقطعی که به دلیل رسیدن هیتلر به شوروی، منافع متفقین در خطر بود، نه تنها این خدمات نادیده گرفته شد، بلکه قوای انگلیس در اقدامی ناجوانمردانه نیروهای استقبال کننده را به قتل...
موضع‌گیری خانلری در قیام 15 خرداد 1342 از دیگر نقاط تاریک کارنامه سیاسی اوست. اسناد جلسات هیئت دولت نشان می‌دهد که او از سرکوب قاطع معترضان دفاع کرده و گفته بود: «اگر سست بگیریم، مملکت از میان می‌رود... حکومت نظامی ضرورت کامل دارد و بسیار شدید باید عمل کرد.»
روزنامه اطلاعات؛ ۲۰ فروردین‌ماه ۱۳۳۵
جلد پرونده اریه لوین در ساواک
برای سلطه بر خلیج‌فارس، بریتانیا سیاست خاصی بر اساس محورهای زیر در پیش گرفت: الف. ایجاد ضدّیت عرب و عجم اسناد و مدارک تاریخی گویای این واقعیت است که غالب ساکنان سواحل «خلیج‌فارس»، خود را فارس و تابع دولت ایران می‌دانستند. آداب، رسوم و زبان مشترک مردم سواحل علیرغم چند قرن توطئه، نیز مؤید این مطلب بوده و هست. دولت انگلیس برای اینکه یکپارچگی و وحدت مردم را در مقابله با نیروهای بیگانه...
تاریخ سند: ۱۸ شهریورماه ۱۳۴۷ خیلی محرمانه موضوع: ضیافت محرمانه سفارت اسرائیل در هتل هیلتون طبق اطلاع در ساعت ۲۰ روز ۴۷/۶/۱۹ ضیافت محرمانه‌ای در هتل هیلتون از طرف نمایندگی اسرائیل در تهران تشکیل خواهد شد که در آن ۳۰ تن از اعضای نمایندگی[=سفارت] اسرائیل حضور خواهند داشت.
در دی‌ماه سال ۱۳۴۱، شاه کنگره‌ای* راه انداخت و انقلاب شاه و مردم[=انقلاب سفید] را در شش ماده اعلام کرد و گفت این را به همه‌پرسی گذاشته‌ام که مردم نظرشان را بدهند. قصد شاه این بود که رفراندوم را مشروع و مقبول کند و در رفراندوم بعدی با تقلب می‌گفت 90 درصد رأی دادند که کشور باید این‌طور شود و اسلام باید حذف شود و بعد هم هر شیطنتی را که می‌خواست انجام می‌داد. بر این اساس بحث شد که این بار شاه در مقابل...
نامه سرریدر بولارد سفیر انگلیس خطاب به احمد قوام نخست‌وزیر ایران درباره تحویل فرودگاه مهرآباد به نیروی هوایی انگلستان؛ ۲۴ شهریور ۱۳۲۱ آقای نخست‌وزیر عزیزم! بی‌نهایت ممنون خواهم شد آن جناب در باب امر ذیل مساعدت فرمایند. اداره قوای هوایی سلطنتی RAF مایلند به هر زودی ممکن است میدان طیاره مهرآباد را تحویل گیرند. [به] قراری که اطلاع یافته‌ام اداره مزبور به اسرع اوقات احتیاج به محل سکونت جهت...
س: لطفاً در مورد شروع جنگ و عوامل آغاز آن بفرمایید. بسم الله الرحمن الرحیم. عوامل شروع این جنگ تحمیلی از سوی عراق آمیخته‌ای است از انگیزه‌های امپریالیستی و استکبار جهانی از یک طرف و هدف‌های جاه‌طلبانه و بلندپروازانه از سوی صدام و دستگاه رهبری عراق از طرف دیگر؛ این دو با هم ترکیب شد و این جنگ را به وجود آورد. ما درباره این علل و عوامل در سخنرانی‌ها و گفتارها به طور مشروح صحبت کرده‌ایم. به طور...
«...فکر می‌کنم چهار یا پنج روز پس از اولین ملاقات بود که ترات[=رئیس اطلاعات انگلیس در ایران و نفر دوم سفارت] گفت:«امشب همانجا بیا!» سر قرار رفتم. ترات گفت:«محمدرضا پیشنهادات ما را انجام داده و این خوب است...به هرحال یک اشکال پیش آمده. روس‌ها صراحتاً مخالف سلطنت هستند و خواستار استقرار رژیم جمهوری در ایران می‌باشند! آمریکایی‌ها هم بی‌تفاوتند و می‌گویند برای ما فرقی نمی‌کند که در ایران...
تاریخ سند: ۷ آبان ۱۳۴۰ محرمانه موضوع: جامعه مهندسین اسلامی طبق دعوت قبلی، بعدازظهر روز مزبور عده‌ای در حدود ۶۰۰ نفر از طبقات مختلف در محل تشکیل جلسات جامعه مهندسین اسلامی واقع در خیابان سینا، کوچه قائن، شماره ۴۲ و ۴۴ جهت استماع سخنرانی آیت‌الله طالقانی اجتمع کرده‌اند. در این جلسه آیت‌الله طالقانی ضمن سخنرانی درباره اصول مالکیت در اسلام، اظهار داشته [که] کشور[=حکومت] ما نه اسلامی و نه...
تلگراف از شمال و جنوب ایران در خصوص حمله نیروهای متفقین به کشور در سوم شهریور ۱۳۲۰ تلگراف از: تبریز به: ط [طهران] تاریخ: ۶/۳ وزارت؛ محترماً دو فقره تلگرافی که الساعه به ستاد ارتش مخابره شده به عرض می‌رسد [ناخوانا] کفالت ستاد ارتش محترماً معروض می‌دارد هنگ ۳ امنیه گزارش می‌دهد که از تلفنخانه مرند گزارش می‌دهند یک لشگر مهاجم وارد مرند گردیدند؛ ساعت سه و ربع سوم شهریور [یکهزار و سیصد و]...
آخرین تلاش‌های رضاخان و اشغال ایران همان‌طور که گفتم، با پیشرفت آلمان نازی در جنگ جهانی دوم، مناسبات صمیمانه‌ای بین رضاخان و هیتلر به وجود آمد. ارتش آلمان تا کوه‌های قفقاز پیشروی کرده بود و به مرزهای ایران نزدیک می‌شد. متفقین به وحشت افتادند و با اطلاعاتی که از درون دربار رضاخان داشتند، مطمئن شدند که اگر ارتش آلمان بتواند خود را به مرزهای ایران برساند، رضاخان صددرصد در اختیار آلمان‌ها قرار...
: سیاست رژیم پهلوی در مورد بحرین، نه تنها در سالیان نزدیک به تجزیۀ این جزیره ایرانی، بلکه از سال‌ها پیش در راستای تحقق سیاست دولت انگلیس بود. در حالی که دولت انگلستان سال‌ها با اذیت و آزار مردم بومی بحرین و جابه‌جایی‌های جمعیتی و اتخاذ سیاست‌های ضد ایرانی در عرصه‌های گوناگونِ فرهنگ و اقتصاد در تلاش بود تا از بحرین، ایرانی‌زدایی نماید، محمدرضا پهلوی نیز مدت‌ها بود در عمل بحرین را رها کرده...
تحلیل گفتار امام خمینی در آغاز نهضت نشان می‌دهد که او به کنه واقعیت‌هایی که در بطن جامعه ایران، از طریق ابزار حکومت پهلوی، در حال انجام بود، آگاهی و اشراف داشت. صحنه رویین مبارزات آغاز دهه ۱۳۴۰ نشان از آن دارد که امام نهضت را با اعتراض علیه لوایح و برنامه‌هایی چون لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، اصلاحات ارضی و انقلاب سفید آغاز کرد. اما تحلیل و بررسی گفتار امام در این دوران نشان می‌دهد که همه این...
