نگاه دیگران
شکل‌گیری افکار و عقاید سیاسی نوین در ارتباط با اوضاع و شرایط سیاسی اقتصادی حاکم بر هر جامعه و قدرت بسیج و تجهیز سیاسی آن و جنبشهای سیاسی، اجتماعی که برای تحقق آنها شکل می‌‌گیرند از موضوعات مهم مورد توجه هر جامعه شناس سیاسی است در ایران نیز بعنوان کشوری که محل تلاقی و برخورد سه لایه از تمدن‌های متفاوت ایران، اسلام و غرب است، افکار سیاسی ای تکوین یافت که هر یک به تشکیل سازمانها،...
اگرچه شکل گیری جبهه ملی به رهبری دکتر مصدق به سال 1328 و قبل از انتخابات دوره شانزدهم مجلس شورای ملی برمی‌گردد، اما فراز و نشیب‌های زیادی بر سر راه این جبهه وجود داشته تا آنجا که برخی بازه فعالیت آن را به چهار دوره تقسیم می‌کنند؛ چهار دوره‌ای که با معلق شدن نسبتاً کامل فعالیت‌های جبهه ملی و احیای دوباره آن از هم تفکیک می‌شود. بازه فعالیت جبهه ملی چهارم از سال 1356 آغاز می‌شود و تا...
محرمانه 4 فوریه 1979 ـ 15 بهمن 1357 از: سفارت آمریکا، تهران ـ 1748 به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی موضوع: سنجابی رهبر مخالفین در مورد وضعیت جاری نظر میدهد 1- (محرمانه- تمام متن) 2- خلاصه: در یک مکالمه زیرکانه سنجابی این عقیده را ابراز نمود که خمینی از ایده یک شورای انقلاب اسلامی یا یک مجمع بزرگ قانون اساسی صرفنظر کرده است. به نظر میرسد که او به موضع رقابتی با خمینی بازگشته است، هر چند که این را...
"پس از قضایای دولت موقت و برکناری جناح میانه رو لیبرال از صحنه سیاسی کشور و حاکمیت رسمی حزب الله بر کشور از سال 1360، نهضت آزادی رفته رفته از انقلاب، امام و نیروهای انقلاب دور گشته و تبدیل به یک نیروی اپوزیسیون شد و به نوعی، در وحدت تاکتیکی و عملی به نیروهای ضد انقلاب و منافقین نزدیک شد". به نظر میرسد هم اکنون در یک فیلم چند قسمتی با پرده های گوناگون هستیم. این فیلم در چند فاز با بازیگران مختلفی...
طی سال های پس از انقلاب مشروطه جریان فکری ناسیونالیسم بدل به نیروی سیاسی نیرومندی شد و به ویژه با روی کار آمدن خاندان پهلوی به ایدئولوژی نظام حکومتی ایران بدل شد. اما آنچه معنادار می نماید همزمانی این تحول با تحولات داخلی، منطقه یی و جهانی طی دهه های نخست قرن حاضر یعنی انتقال قدرت از قاجار به پهلوی، اهمیت یافتن هر چه بیشتر ایران در معادلات منطقه یی و جهانی به دلیل موقعیت ژئوپولتیک و همجواری با...
۱۸ مهر ۱۳۲۸ ش، ۱۹ تن از رجال سیاسی از جمله دکتر محمد مصدق، به عنوان اعتراض به انتخابات دوره شانزدهم مجلس به دربار رفته و در آنجا متحصن شدند. همان افراد در روز اول آبان در منزل دکتر مصدق جبهه ملی ایران را تشکیل دادند. در 18 مهر 1328ش، نوزده تن از رجال سیاسی از جمله دکتر محمد مصدق، به عنوان اعتراض به انتخابات دوره شانزدهم مجلس شورای ملی به دربار رفته و در آنجا متحصن شدند. همان افراد در روز اول آبان در منزل...
روز جمعه پنجم ماه رمضان سال ۱۲۷۶ هجری قمری در شهر تبریز در خانه یکی از مجتهدین آن شهر، آخوندملامهدی تبریزی پسری به دنیا آمد که در بزرگسالی دگرگونی بزرگی در شیوه‌ی آموزش مردم ایران پدید آورد و نامش در تاریخ آموزش و پرورش ایران زمین جاودان ماند. این فرزانه‌ی اندیشمند حاج میرزاحسن رشدیه بود که امروز نام یکی از میدان های منطقه‌ی ۱۱ تهران به نام اوست. حسن، پسر باهوش آخوندملامهدی چون...
میرزا حسن تبریزی (۱۲۳۰ تبریز - ۱۳۲۳ قم) مشهور به رشدیه از پیشقدمان نهضت فرهنگی ایران در سده قبل بود. وی نخستین موسس مدارس جدید در تبریز و تهران بود، او را پدر فرهنگ جدید ایران نامیده‌اند. حاجی میرزا حسن رشدیه با توصیه و مشورت پدرش که از روحانیان بود تصمیم گرفت که به جای رفتن به نجف و خواندن درس طلبگی روانه استانبول و مصر و بیروت گردد و آموزگاری نوین را یاد بگیرد. او به بیروت رفت و در آن جا سبک...
رشدیه و مدرسه جاوید پس از آنکه رشدیه به کلات تبعید شد، «مکتب» مدرسه نو بیناد رشدیه وضع پریشانی پیدا کرد و اعیان و اشراف فرزندان خود را از مدرسه بیرون آوردند تا مورد خشم عین الدوله، واقع نشوند. رفته رفته مدرسه از شاگردان خالی شد و تنها گروهی از افراد بی بضاعت در آن مدرسه باقی ماندند. پس از بازگشت رشدیه از کلات، که بنا به دعوت و تقاضای دولت انجام گرفت، رشدیه «مکتب» را منحل کرد و شاگردان را به...
میرزا حسن رشدیه هر چند گاه بار شب نامه ای را در زیر زمین مدرسه فراهم می کرد و سپس آن را با کمک معلمان آزادیخواه پخش می کرد. برخی از معلمان که از عاقبت این فعالیتها هراس داشتند مدرسه رشدیه را ترک گفتند. با افزایش فعالیت سیاسی مدرسه رشدیه بعضی از اطرافیان مظفرالدین شاه و طرفداران امین السلطان (اتابک اعظم) میرزا حسن را تهدید کردند و از او خواستند که از دخالت در امور سیاسی دست بکشد و چون نتیجه ای از...
ولادت حاج میرزا حسن رشدیه دایى آیت الله العظمى حاج سیّد محمّد مولانا روز جمعه پنجم ماه رمضان 1276 ق برابر با 1228 ش در یک خانواده روحانى در شهر تبریز به دنیا آمد([1]) . مادرش سارا خانم نوه صادق خان شقاقى و پدرش آخوند ملاّ مهدى تبریزى از مجتهدین خوشنام و مورد احترام اهالى تبریز بود . آخوند ملاّ مهدى پشنماز کوى چرنداب و از مُدرسان حوزه علمیه تبریز بود . از شاگردان معروف وى مرحوم حاج میرزا عبد الکریم موسوى...
نظام تعلیم و تربیت در ایران از تأسیس دارالفنون تا امروز (1) اکنون که راجع به فرهنگ و تمدن جدید اروپا در قرن سیزدهم هجری و طرز تفکر و طرز زندگانی مردم آن سامان اطلاعات مجملی به دست آمد باید دید کشور ما در چه حال بود و چگونه به سوی تجدد و تحول گام برمی داشت. پس از قتل امیرکبیر رقابت روس و انگلیس شدت یافت. هر یک از آن دو سعی می کرد بر نفوذ خود در ایران بیافزاید و منافعی برای اتباع خویش تأمین کند. دولت روس...
حاج میرزا محمد حسن رشدیه به این نتیجه رسیده بود که تأثیر روزنامه خیلی بیش از «شب نامه» است. وی در اواخر سال 1322 ه. ق اجازه انتشار روزنامه ای به نام مکتب را دریافت کرد. شماره نخستین آن روزنامه در اوایل سال 1323 منتشر شد. وی در شماره دوم روزنامه مکتب با صراحت از نتایج مصیبت بار استبداد در جامعه سخن گفت. محمد صدر هاشمی مؤلف کتاب ارزشمند تاریخ جراید و مجلات ایران به نقل از روزنامه فریاد درباره...
میرزاحسن رشدیه با تاسیس نهادهای آموزشی مدرن در تبریز و سپس در تهران نام خود را در تاریخ معاصر ایران پرآوازه کرده است. این بخش از نوشته، شرح مختصری از فعالیتها و اقدام‌های وی در تاسیس و رشد مدارس جدید و شیوه‌های آموزشی مدرن را توضیح میدهد... میرزاحسن رشدیه با تاسیس نهادهای آموزشی مدرن در تبریز و سپس در تهران نام خود را در تاریخ معاصر ایران پرآوازه کرده است. این بخش از نوشته، شرح مختصری...
داستان زندگی رُشدّیه، بسان جریان زندگی گل و چشمه است. گلها می‌شکُفند، نه برای این که عابری آنها را ببوید، یا شاعری برایشان شعری بگوید، بلکه رُستن و شکُفتن در ذات گل است، گلها بی هیچ چشم‌داشت و انتظار بیرونی شکوفا میشوند، و چشمه‌ها در همه‌ی فصول پیوسته قُل قُل می‌کنند و از دل زمین می‌جوشند، حتی اگر همه‌ی روزنه‌های آنها مسدود شود، چشمه‌ها باز...
"مدرسه" یکی از واژه های تاریخ دار در ایران است که قبل از تاسیس دارالفنون (1268ه ق/1851 م) به عنوان معادلی برای "حوزه علمیه" به معنای امروزی آن به کار می رفت؛ مکانی ضمیمه شده به مسجد- به مثابه نهاد دینی- جهت آموزش دروس مرتبط با احکام و شریعت و دارای نظام مشروعیت بخش خاصی که از جانب"مدرس" و سپس"مجتهد"و "فقیه" برای فرد طلبه،اعمال می شده است. اما بعدها، همین واژه برای فضایی منفک شده...
"جبهه ملی" در خردادماه سال 60 بیانیه‌ای علیه لایحه اسلامی "قصاص" صادر کرد و ضمن "غیرانسانی" خواندن این حکم اسلامی، هواداران خود را به راهپیمایی در مسیر خیابان انقلاب به سمت دانشگاه تهران، در بعد از ظهر روز 25 خرداد دعوت کرد. صبح آن روز امام خمینی(ره) در میان جمعی از اقشار مختلف مردم بیاناتی ایراد کردند که موارد و نکاتی از آن، از جمله انتقاد شدید و صریح به بنی صدر، اعلام ارتداد...
از نخستین اقدامات نظام بعد از انقلاب، انطباق قوانین با شرع اسلام بوده است، در همین راستا لایحه قصاص توسط شهید بهشتی، به مجلس ارائه شد. شورای عالی قضایی نیز لایحه قصاص را با کمک پنج فقیه شامل آیات «بهشتی، جوادی آملی، قدوسی، موسوی اردبیلی و ربانی املشی» تهیه و پس از به تصویب رساندن در دولت در قالب یک لایحه به مجلس تقدیم کرد. پس از طرح این لایحه مخالفت‌هایی در میان برخی سیاسیون و اساتید...
جبهه ملى را نمى‌توان حزبى واحد تلقى کرد، بلکه مجموعه‌اى از شخصیت‌هاى بازارى، روحانى و احزاب و تشکل‌هاى سیاسى مختلف بود که با هدفى مشابه در کنار مصدق گرد آمده بودند. با توجه به عدم قدمت لیبرالیسم در ایران - در مقام مقایسه با غرب - به نظر مى‌رسد رهیافت سلبى از آن بیشتر راهگشا و معرِّف بوده است که با ویژگى‌هایى از قبیل استبدادزدایى و نفى انحصار شناخته مى‌شود. لیبرالیسم ایرانى با وجهه...
حزب در مفهومی عام و ساده، گردهمایی مردمی است که دارای دیدگاههای مشترک هستند و برای رسیدن به اهدافی یکسان باهم کار می‌کنند. نگاهی گذرا به تاریخچه احزاب نشان از قدمت دیرین آن دارد تا جاییکه می‌توان دوران رم باستان را که مردم به دو گروه پاتریسین و پله‌بین تقسیم می‌شدند به عنوان خاستگاه پیدایش احزاب درنظر گرفت. هرچند باید تفاوت‌های بنیادینی در مقایسه حزب میان دوران معاصر و دوران گذشته در...
