مقالات
ساخت و رابطه قدرت عمودی یک جانبه، در تحولات فرهنگی نظام اجتماعی ایران دوره پهلوی، هم در ساختارهای بیرونی و هم در سطح ساختارهای درونی، موجب از میان رفتن تعامل گشته و در نتیجه فرهنگ سیاسی به مثابه اخلال در حوزه فرهنگ (بحران انگیزش) و حوزه سیاست (بحران مشروعیت) جای سیاست فرهنگی را پر کرده است. به عبارت دیگر فقدان عقلانیت ارتباطی معطوف به حوزه فرهنگ، انسجام و بازتولید اجتماعی را با بحران مواجه ساخته و...
کمپانی ساسون یکی از عظیم‌ترین مجتمع‌های تجاری ـ صنعتی آسیا در نیمه دوم قرن نوزدهم است که در اواخر این قرن به یکی از مهم‌ترین و معتبرترین شرکت‌های بریتانیا بدل شد. تأسیس این کمپانی در سال 1832م./1248 ق؛ یعنی حدود شش سال پیش از نخستین جنگ ایران و انگلیس، رخ داد و از آن پس ایران از مهم‌ترین عرصه‌های فعالیت آن بود. علی‌رغم اهمیت ساسون‌ها تاکنون پژوهش مستقلی در این زمینه صورت نگرفته و...
هنگامی که نظام پهلوی در سایه استبداد و خفقان، به اوج مستی خود رسیده بود، جامعه ایرانی واکنش‌هایی خاص در این دوران به‌نمایش گذاشت که این واکنش‌ها از چشم درباریان مخفی نماند. بروز نارضایتی، شکل‌گیری انقلاب اسلامی و شکست سلسله پهلوی، حلقه نهایی اوضاع سیاسی جاری در زمان حکومت پهلوی بود. نشانه‌های انحطاط از اواسط دهه 50 شمسی به چشم می‌خورد و حتی نزدیکان به دربار آن را احساس...
عبدالحسین میرزا فرمانفرما در سال 1270 هجری قمری برابر با 1231 هجری شمسی در تهران به دنیا آمد. پدرش فیروز میرزا نصرت‌الدوله پسر شانزدهم عباس میرزا و مادرش حاجیه هُماخانم دخترعموی پدرش و دختر بهرام میرزا بهاء‌الدوله پسر سی و هفتم فتحعلی‌شاه بود. تحصیلات عبدالحسین میرزا همانند دیگر شاهزادگان آن دوره نبود. آن زمان معمول بود که شاهزادگان و فرزندان اشراف بعد از فراگرفتن ادبیات فارسی و...
: با گذشت بیش از پنج دهه از ماجرای ترور شاه در کاخ مرمر، هنوز در باره ماهیت این ماجرا سئوال های اساسی بین پژوهشگران تاریخ معاصر مطرح است. از جمله اینکه انگیزه رضا شمس آبادی برای این اقدام انقلابی چه بود؟ آیا او به تنهایی چنین تصمیمی را گرفت و اجراء کرد یا افرادی در تحریک و سازمان دهی اقدام او نقش داشتند؟ ساواک با متهم کردن جریان های کمونیستی مائوئیستی در عمل ماجرا را به انحراف برد زیرا پرویز...
باهمه کوشش هائى که پس از قتل حسنعلی منصور براى حفاظت از امنیت مقامات مملکت به عمل آمده بود، روز 21 فروردین 1344 (دهم آوریل 1965) سرباز وظیفه رضا شمس آبادى 24 ساله که مأمور نگهبان و یکى از افراد گارد سلطنتى درکاخ مرمر بود، محمدرضا شاه را هنگامى که از اتومبیل در مقابل سرسراى کاخ پیاده شد، به رگبار مسلسل بست. در جریان این حادثه شاه با شتاب خود را به داخل ساختمان رسانید،ولى دو تن از درجه داران اسکورت او...
رضاخان استعفانامه ای را که فروغی تهیه کرده بود، امضاء کرد و صبح ۲۵ شهریور به سوی اصفهان حرکت کرد. شب قبل محمدرضا به من اطلاع داد که فردا پدرم در کاخ مرمر حاضر می شود و تهران را ترک می کند. من نیز به کاخ مرمر رفتم و در گوشه ای ایستادم. تشریفات در بار سریعا اطلاع داده بود و تعدادی از رجال کشوری و لشکری حاضر بودند. آنها دورتادور بزرگترین سالن کاخ مرمر به طور منظم ایستاده بودند. من از بیرون نگاه می کردم،...
روز 20 فروردین 1350 سپهبد حسین فردوست قائم‌مقام سازمان اطلاعات و امنیت کشور و رئیس دفتر ویژه شاه، به ریاست سازمان بازرسی کل شاهنشاهی منصوب شد. حسین فردوست، که به واسطه دوستی و همکلاس بودن با محمدرضا پهلوی از دوران کودکی، در بسیاری از مقاطع زندگی آخرین شاه ایران با او همراه بوده ، در دوران سلطنت پهلوی دوم فعالیت‌های فراوانی را در حوزه‌های مورد علاقه خود یعنی نظامی و امنیتی سامان داد که از آن...
حسین فردوست از جمله چهره‌های شاخص و در عین حال مرموز دوران پهلوی است. او در سال ۱۲۹۶ در جنوب تهران به دنیا آمد و در خانواده‌ای هشت نفره، متشکل از مادربزرگ، پدر، مادر و پنج فرزند بزرگ شد. پدرش سیف‌الله، یکی از افسران ژاندارمری بود که تا درجه سروانی ارتقا یافت و سپس بازنشسته شد. فردوست که از سنین کودکی به شغل نظام علاقه‌مند شده بود، از سال ۱۳۰۴ به مدت شش سال به دبستان نظام وارد شد. از آنجا که...
درباره قیام 15 خرداد 1342، نکته‌ای که بدواً باید متذکر شوم، ناآشنایی و بی‌اطلاعی عجیب مسئولین اطلاعاتی و امنیتی کشور و شخص محمدرضا از حرکت‌های مردمی بود. در آن زمان، محمدرضا مسئله روحانیت را جدی نمی‌گرفت و خطر تیمور بختیار را برای سلطنت خود بیش از مردم می‌دانست.در آن زمان محمدرضا به دستور کندی طرح «انقلاب سفید» را عملی می‌ساخت و لذا یک قالب تبلیغاتی مشخص یافته بود و هر...
: هجدهم فروردین ماه 1398 چهلمین سالروز اعدام امیر عباس هویدا است. به همین مناسبت مقاله جناب آقای ذوالفقاری از پژوهشگران تاریخ معاصر که پیش از این در فصلنامه مطالعات تاریخی منتشر شده است،بازنشر می گردد. این مقاله تنها به بررسی یک بخش از زندگی امیرعباس هویدا به عنوان نخست وزیری که در همه عمر سیزده ساله صدراتش بجای خدمت به مردم و منافع کشورش ، در خدمت منافع شاه قرار داشت ،پرداخته است...
روز دوم فروردین 1357 شاه که در جزیره کیش به سر می برد «یوری لوبرانی» سرپرست هیأت اسرائیلی اعزامی به تهران را به حضور پذیرفت. چند هفته بعد از این ملاقات لوبرانی که به اسرائیل بازگشته بود در تل آویو به موشه دایان گفت که او اطمینان دارد کار شاه تمام است. این پیش بینی اطلاعاتی بلافاصله به آمریکا مخابره شد. اما عکس العمل آمریکا به سخنان لوبرانی منفی بود. ایالات متحده گفته بود «نگرانی لوبرانی توخالی...
دشمنی انگلیس ها با پدرم [آیت‌الله شیخ مهدی خالصی] محدود به اعمال دسیسه و نیرنگ نشد. کینه و بغض و عداوت شدید آنان بر عقل و درایت شان غلبه کرد و آشکارا به کشتن وی شتافتند. کاری کردند که نظیرش را کمتر علنی کرده بودند. انگلیس ها بیرحم ترین وحشیان زمین و درنده ترین درندگان اند. گوشت بشر خورده اند و خون بشر آشامیده اند. چنین زیسته و بالیده اند. چند بار در عراق قصد جان پدرم کردند و آخرین بار پیش از تبعیدش...
روز 16 اردیبهشت 1354 مجید شریف واقفی یکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق در پی ایستادگی بر مواضع اسلامی خود و نپذیرفتن مواضع جدید و التقاطی برخی رهبران این سازمان به دست سران این گروه به شهادت رسید. سازمان مجاهدین خلق ـ منافقین ـ سابقه‌ای مشحون از تروریسم در پرونده خود دارد. مجید شریف واقفی از نخستین اعضای پرنفوذ این سازمان بود که به مخالفت با گرایش‌های مارکسیستی رهبران جدید سازمان پرداخت و زمانی...
ذبیح الله قربان از فعال ترین اعضای مؤسس لژهای ماسونی در شیراز بود و اکثر ماسون های استان فارس توسط او جذب و به تشکیلات ماسونی ملحق شده بودند. ذبیح الله قربان به عنوان یک بهایی عضو فعال شبکه فراماسونری و روتاری نظرات عناصر بیگانه و محافل استعماری مخصوصاً صهیونیست ها را در حوزه تعلیم و تربیت جوانان ایرانی اجرا می کرد و شدت وابستگی او به حدی بود که نام وی در لیست اعضای تمام انجمن ها و محافل وابسته همچون...
از جمله اقدامات مشترک اسدالله علم و شاه، که با تأیید آمریکا صورت گرفت، افشای اسامی افرادی بود که در فراماسونری عضویت داشتند. از سالها پیش اغلب دولتمردان ایرانی به سازمان فراماسونری، که تشکیلاتی مخفی و در خدمت انگلستان بود، وابستگی داشتند. اسدالله علم و شاه برای نشان دادن وابستگی این افراد به کشورهای خارجی و تبرئه نمودن خود، عملیات دامنه‌داری را انجام دادند، از جمله این اقدامات انتشار اسامی...
درباره عضویت شاهپور بختیار در تشکیلات فراماسونری 3 سند درج می‌گردد. 1. سند ساواک، 5 بهمن 1354: "اطلاعات وارده در مورد فرماسونری اصفهان به شرح زیر به استحضار می‌رسد: 1 ـ در هر استان یک نفر نماینده از طرف آقای شریف امامی تعیین می‌شود که در استان اصفهان آقای علی‌اصغر بختیار به این سمت تعیین گردیده است. 2 ـ در 18 مهرماه 54 از طرف آقای شریف امامی به ایشان ابلاغ می‌شود که لژ انگلیسی زبان به نام...
(یادداشت‌های امیر اسدالله عَلَم) مجموعۀ پنج جلدی یادداشت‌های امیر اسدالله عَلَم، وزیر دربار محمدرضا پهلوی، اگرچه در ویرایش به سکوت و سانسور مبتلا شده است، منبع بسیار مهمی برای بازشناسی ویژگی‌های عصر پهلوی دوم و خصوصیات رجال آن دوره محسوب می‌شود؛ چراکه عَلَم محرم‌ترین شخص از میان رجال سیاسی به شاه بود و با او روابطی خارج از حدّ و حدود شاه و وزیر داشت. کتاب خاطرات او را علینقی...
پیوند عمیق سیاسی و فرهنگی جبهه ملی و گروه‌ها و روشنفکران پیرامون آن با ایالات متحده آمریکا مسئله پنهانی نیست. ریچارد کاتم، که در سال‌های 1951 ـ 1952 به عنوان پژوهش در دانشگاه تهران اشتغال داشت ولی در واقع برای «آژانس مرکزی اطلاعات» آمریکا (سیا) کار می‌کرد،[1] می‌نویسد: "تردیدی نیست که بسیاری از اعضا، جبهه ملی ایالات متحده را به‌عنوان یک قدرت غربی می‌نگریستند که تا حدودی نسبت به...
