مقالات
بهره‌گیری از خاطرات شفاهی در تاریخ‌نگاری، قدمتی به دیرینگی هستی بشر دارد. اما ابزار ثبت آن، با توجه به تحولات همه‌جانبه در زندگی بشر، تغییر اساسی یافته و امروزه، دستگاه‌های مجهز ضبط صوت و دوربینهای دیجیتالی، کار را آسان و مطمئن‌تر کرده است. آرشیو تاریخ شفاهی، با همین نام و به صورت مرکزی با برنامه و هدفهای مشخص، نخستین بار در آمریکا در سال 1948م/1327ش و در ایران طی سالهای 1360 تا 1361 در مرکز...
موضوع تاریخِ شفاهی آموزشِ تاریخ در دانشگاههای ایران، از مباحثی است که تاکنون بدان پرداخته نشده است. به طور یقین در این فرصت کوتاه نیز تنها میتوان به طرح ضرورت مسئله پرداخت و بررسی و چگونگی اجرای این موضوع را به فرصت دیگری واگذاشت. زیرا این موضوع علاوه بر نیاز به تحقیقات عمیقتر، انجام یک طرح مطالعاتی گسترده را می طلبد. از قرن هیجدهم میلادی در بسیاری از شاخههای معرفت بشری، اندیشههای جدید همراه با...
ایران عزیز دارای مرزهایی گسترده و طولانی است. این مرزها شامل مرزهای خشکی و آبی است که شکل و اندازه کنونی آنها حاصل یک دوره طولانی از تحولات تاریخی محسوب می‌شود. در طول تاریخ کهنسال این مرز و بوم همواره مردان و زنان شجاع و فداکار برای دفاع از مرزهای میهن و حفظ عزت و آزادگی و سربلندی خود و فرزندانشان کوشیده‌اند. در کنار آنان شاعران، نویسندگان و به خصوص مورخان نیز با قلم و سخن خویش عشق به میهن را در...
(گفت‌وگو با دکتر موسی نجفی) • برخی معتقدند استناد به تاریخ ـ به خصوص تاریخ اسلام ـ در جریان مباحث سیاسی روز، بسیار پرآسیب است؛ در منابع دینی و سیره ائمه کم‌تر چنین رویه‌ای را شاهد هستیم و فقها هم چندان اهل استناد تاریخی نیستند. تاریخ فقط می‌تواند فضا (هست‌ها) را روشن کند اما منتج به هیچ حکمی نمی‌شود. حکم (بایدها) را باید با استنباط و حساسیت‌های فقیهانه به دست آورد. پرسش...
تاریخ و تاریخ‌نگاری چه به صورت ثبت وقایع و حوادثی که وقایع‌نگار شاهد آن بوده یا از این و آن شنیده و چه به صورت مطالعه و بررسی حوادثی که بر پیشینیان گذشته، از دیرباز مورد توجه گروهی از علاقه‌مندان به تاریخ بوده و هست. بنابراین تاریخنویسی و وقایع‌نگاری همگام با رشد و توسعه جوامع بشری حرکت کرده است. آنچه در این راستا شایان ذکر است نحوه نگارش وقایع و حوادث توسط وقایع‌نگارانی است که گروهی...
محققان تاریخ به خوبی به ارزش و اهمیت اسناد و متون قدیمی واقف هستند . اسناد تاریخی بعنوان مستندات و مکتوبات وقایع گذشته ، بسته به نوع اطلاع رسانی و درجه اطلاعات حاوی آن ، وضعیت خاصی را پیدا می کند . بنظر می رسد در میان ذخیره آرشیوهای ملی ورسمی، اشکال مختلفی از اسناد موجود است که گاه قضاوت در مورد وضعیت و جایگاه آنها را با دشواری روبرو می سازد . برای توضیح بیشتر؛ آنچه که در وهله اول از شکل یک سند به ذهن...
مروری اجمالی بر تاریخ‌نگاری انقلاب در سه دهه اخیر، دغدغه‌ای شناخته شده را در اذهان تمامی یاران انقلاب رقم می‌زند و آن چیزی نیست جز اینکه در تاریخ معاصر، جریان نهضت‌های حق‌طلبانه و اسلامی عمدتاً توسط جریان سکولار به نگارش درآمده است. نهضت مشروطیت از بیرونی منازل علمای شاخص تهران آغاز شد و با تأیید علمای نجف قوام یافت، لیکن جریان سکولار، سوار بر امواج نیرومندی که علما و بدنه متدین جامعه...
با پیروزی انقلاب اسلامی و سقوط حکومت پهلوی، تاریخ‌نگاری در ایران از لحاظ کمی وسعت یافت و از لحاظ کیفی تحولی عمیق پیدا کرد. تاریخ‌نگاری به اعتبار رابطه‌ای که همواره میان سیاست و تاریخ و بالاخص تاریخ معاصر وجود دارد، در این تحول سیاسی سخت مورد توجه قرار گرفت. با منقرض شدن سلطنت پهلوی، دوران پنجاه و هفت سالة این سلسله به صورت دوره‌ای تاریخی درآمد و در دستور کار مورخان قرار گرفت. برای تسهیل در...
مسئله پژوهش حاضر این است که چرا از میان روش‌های تاریخ‌نگاری حاکم بر حوزه‌های علوم انسانی در دو قرن پیش اروپا، مکتب آنال توانست جایگاهی استوار یافته و نزدیک به یک قرن به عنوان روش مسلط تاریخ‌نگاری فرانسه شناخته شود؟ این که مکتب آنال از چه امکانات بالقوه‌ای که پیش از آن در پژوهش‌های تاریخی غفلت شده بود، استفاده کرد و این رویکرد چه تأثیری بر میزان موفقیت آن داشت، پرسش‌هایی است که در...
ناصرالدین شاه در سال 1277قمری، مظفرالدین میرزا پسر خود را به رسم معمول قاجاریه، به تبریز فرستاد تا راه و رسم سلطنت را بیاموزد و سال بعد او را رسماً ولیعهد اعلام نمود. پیش از آن شاه چند بار ولیعهد معین کرده بود و 3 نفر از ولیعهدها در کودکی در گذشته بودند. مظفرالدین میرزا چهارمین ولیعهد ناصرالدین شاه بود. از همان تاریخ استقرار مظفرالدین میرزا در تبریز، پدرش کوشید که بهترین افراد را برای تعلیم و تربیت وی...
دکتر سید‌جلال‌الدین مدنی استاد و پژوهشگر حوزه تاریخ معاصر ایران در مصاحبه‌ای کوتاه، دیدگاه خود را درباره روند تاریخ‌نگاری مبتنی بر اسناد طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی بیان کرد. با هم مصاحبه را می‌خوانیم: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در میان مورخانی که راجع به تاریخچه تحولات انقلاب آثاری از خود بر جای گذارده‌اند میتوان عناصر چپ، لیبرال، فراماسون، سلطنت‌طلب و ... را...
آدمی در «حال» می‌زید و چشم به «آینده» دارد. تاریخ به «گذشته» می‌نگرد. امّا انسان و جوامع انسانی را از تاریخ‌گریزی نیست چرا که شناخت هویت و آگاهی از موقعیت و شرایطی که در آن زندگی می‌کنیم و ساختن آینده، بدان‌سان که از خطاها و اشتباهات گذشته پرهیز شود، بدون شناخت درست گذشته ناممکن است. هم از این روی، از دیرباز و در تمامی تمدن‌های بشری، انسان‌ها و جوامع گوناگون برای...
یکی از مهمترین امتیازاتی که در ابتدای قرن بیستم دولت انگلیس از قاجارها اخذ نمود، امتیاز نفت دارسی بود. امتیاز دارسی در دوران پادشاهی مظفرالدین شاه قاجار توسط صدراعظم ایران یعنی امین‌السلطان واگذار شد. در واقع با این امتیاز ارزشمندترین منبع ثروت ایران در قرن بیستم در اختیار انگلستان قرار گرفت. با کشف و بهره‌برداری از نفت ایران، سیاست‌ها و برنامه‌های دولت استعماری انگلیس در قبال کشور...
استاد فخرالدین حجازی خطیب، نویسنده، ادیب، شاعر، سیاستمدار معاصر در سال 1308 در سبزوار متولد شد. پدرش مرحوم حاج‌شیخ محمد حجازی از زهاد و روحانی بود. تحصیلات را در زادگاه شروع، دروس قدیمه را همراه با دروس جدید آغاز، سال 1320 وارد دبیرستان شد. اما مشکلات اقتصادی پس از یک سال مانع از ادامه تحصیل شد. اما از سوی دیگر با سقوط دیکتاتوری بیست ساله رضاخان و امکان فعالیت اسلامی، انجمن تبلیغات اسلامی را با...
درآمد: فخرالدین حجازی نویسنده و سخنران توانا در 27 آذر ماه 1331 در زمانی که دکتر محمد مصدق زمام امور دولت را در دست داشت، مقاله ای در هفته نامه «جلوه حقیقت» نوشته است. در این مقاله که در هنگام نوشتن آن ، فخرالدین حجازی تنها 23 سال داشت به عنوان خواسته های نسل جوان مذهبی آن روزگار به دکتر مصدق یادآور می شود که به عنوان نخست وزیری که بخاطر « هم آهنگی پیشوایان اسلامی و بیانات گویندگان دینی و...
کتاب استراتژی پیرامونی اسرائیل در اصل نوعی بازبینی و بازخوانی اسرار تکاپوی اطلاعاتی و جاسوسی اسرائیل در بسیاری از کشورهای حوزه‌ی مدیترانه، منطقه‌ی خاورمیانه و قاره‌ی آسیا و آفریقاست. سرزمین فلسطین به عنوان عمق استراتژیک جهان اسلام بیش از 65 سال است که توسط صهیونیستها اشغال شده و تاریخ غنی آن در راستای سیاست های سلطه گرانه غرب و صهیونیسم وبا استفاده از ابزارهای متعدد از جمله رسانه بارها مورد...
روز ۲۷ اردیبهشت ۱۳۳۶ به دستور شاه حزب مردم توسط امیر اسدالله علم در ایران تاسیس شد . درباره رقابت دو کشور امریکا و انگلیس در عرصة سیاست ایران در دورة محمد‌رضا پهلوی بارها و در موارد گوناگون سخن به میان آمده است. شایع‌ترین دلیل این رقابت این بود که انگلستان با توجه به پیشینه طولانی حضور و نفوذش در ایران نمی‌توانست حضور فعال کشور ثالثی مانند آمریکا را تحمل کند و به انحاء مختلف می‌کوشید از...
: در بیان تاریخ زندگی مشاهیر، مفاخر، شخصیت‌های بنام، همواره تحریف، وارونه‌نویسی، کینه و عداوت، حُب و بغض، افراط و تفریط، در نقل رویداد ها وجود داشته است. این جریان تحریف واقعیت ها چه از سوی مخالفان فکری و عقیدتی یا توسط جریان‌‌های سیاسی و سیاستمداران صورت گرفته و می گیرد . در نهایت عمال اجنبی به صورت مستقیم و غیرمستقیم ازکمبود فرهنگ مطالعه، بینش، نگرش، در جامعه، سوء استفاده...
سرآغاز نهضت امام خمینی در تاریخ پانزدهم مهرماه 1341 هیئت وزیران لایحه جدید تشکیل انجمنهای ایالتی و ولایتی را تصویب کرد. در مصوّبه دولت برای اولین بار قید «اسلام» از شرایط انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان برداشته شد و به جای سوگند به قرآن، سوگند به «کتاب آسمانی» آورده شد.1 به دنبال اعلام تصویب نامه مزبور در جراید، امام خمینی علمای طراز اول قم را به نشستی دعوت کرد. در این...
«اکنون که رهبر بزرگ و زعیم عالیقدر امام خمینی بنا به حق شرعی و قانونی خویش در این موقعیت حساس و تعیین‌کننده و تاریخی جناب آقای مهندس بازرگان را بدون درنظر گرفتن وابستگی حزبی به ریاست دولت موقت انقلابی شرعی و قانونی برگزیده‌اید، ما این انتصاب انقلابی و تاریخ‌ساز را به ملت شریف و فداکار ایران تبریک می‌گوئیم و از آنجا که به فرمان آیه شریفه «اطیعواالله و اطیعواالرسول و...
