مقالات
: در بستر و روند تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی جدیدی که در عصر قاجاریه در ساختار سنتی جامعه ایران به وجود آمد، شکل گیری و پیدایش روشنفکران جدید از مهمترین رویدادها در تاریخ، فرهنگ و جامعه ایران است . این طبقه شکل گرفته نقش مؤثر خود را تا حال نیز ادامه دادند. شناخت و نقد و بررسی افکار و نقش روشنفکران ایران از آن رو اهمیت دارد که ماهیت و مبانی واکنش و مواضع مهم ترین نمایندگان تعقل جدید سیاسی،...
نظامنامة انتخاب اعضاء و وظایف مجلس مؤسسان بدون فوت وقت اعلام شد. روزنامه ستاره ایران در شمارة مورخ 2 نوامبرش (1925) خواهان اقدام عاجل جهت خاتمة کار دولت موقت و استقرار رژیم جدید «پادشاهی انتخابی با پادشاهی آقای پهلوی» شد. اموری می‌افزاید: «ایران (3 نوامبر): نظامنامة ناظر بر انتخابات اعضا، تشکیل و کار مجلس مؤسسان برای تعیین شکل دائمی حکومت را منتشر می‌کند. این روزنامه همچنین...
اگرچه در حوزه مطالعات تاریخی، بویژه تاریخ معاصر ایران، خلاء وجود اسناد، یکی از نخستین علل استنکاف تاریخ‌نگاران از روی آوری به آن است; اما خسّت مراکز اسنادی و صاحبان اسناد خصوصی و نداشتن بایگانیهای مجهز و رایانه‌ای برای استفاده از اسناد در داخل کشور، از دیگر دلایل این روی‌گردانی است. با اینکه به تازگی از شدت فقر سندی در کشور کاسته شده و میزان دسترس به آن و انتشار اسناد توسط مراکز اسنادی رو...
روز چهاردهم مرداد 1385 حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب در پیامی به همایش یکصدمین سالگرد نهضت مشروطیت تأکید کردند تاریخ مشروطیت باید به طور دقیق، مستند، قوی و روشن نوشته شود و در محیط های دانشگاهی توزیع شود. حضرت آیت الله خامنه ای در پیام خود در زمینه مشروطیت فرمودند: نگاه به مسئله مشروطیت نیازمند توجه فکرهای نقاد محققان و صاحبنظران است. تشخیص درست چشم انداز گذشته در ترسیم چشم انداز آینده،...
روز 16 خرداد 1357 ارتشبد نعمت الله نصیری از ریاست ساواک برکنار و به سمت سفیر رژیم شاه در پاکستان منصوب شد. این برکناری و آن انتصاب بخشی از جابجائیها و عزل و نصب های هدفمندی است که در سال 1357 از سوی رژیم شاه باهدف مهار انقلاب و فرونشاندن اعتراضات مردمی صورت گرفت. در میان چهره هایی که در حکومت پهلوی دوم ، مولد نارضایی مردم بودند نصیری یک شاخص محسوب می شد. او در راس ساواک مسئول بسیاری از جنایات علیه مردم...
پس از انعقاد معاهده 1820، طی دهه‌های سوم تا هشتم قرن نوزدهم میلادی جز یکی دو مورد منازعه با ایران، منافع انگلستان در خلیج فارس با خطری جدی مواجه نگردید. انگلیس در این دوره بارها برتری خود را در خلیج فارس به نمایش گذاشت. در دهه‌های پایانی قرن نوزدهم با ظهور امپراتوری آلمان در صحنه روابط بین‌الملل، توازن قوا در میان قدرتهای اروپایی تهدید شد. این تهدیدات با نفوذ اقتصادی و سیاسی دول غربی...
1. میراث رضاخان هنگامی که رضاخان در 25 شهریور 1320 توسط متفقین از سلطنت عزل شد، مجلس دوره دوازدهم شورای ملی واپسین ماههای حیات خود را سپری می‌کرد. مجلس این دوره از 13 آبان 1318 کار خود را آغاز کرده، تا 9 آبان 1320 (حدود 45 روز پس از برکناری رضاخان از قدرت) فعالیت کرد. انتخابات دوره سیزدهم مجلس که در 23 آبان 1320 افتتاح شد، در همان دوران دیکتاتوری رضاشاه برگزار شده، تمام نمایندگانش توسط او دست‌چین شده...
ایجاد دگرگونی در زبان فارسی از نکات مهمی بود که از پیش ازمشروطه مورد توجه منورالفکران بود. در این زمینه برخی از افراط‌گرایان خواستار تغییر خط بودند. پس از مشروطه با توجه به تشدید افکار ناسیونالیستی، توجه خاصی به فارسی سره شد و روزنامه‌هایی مثل ایران‌نو چند ستون خود را به این شیوه می‌نوشت. در سال 1303 که تغییر سازمان ارتش در دستور کار رضاخان قرار داشت، وضع واژه‌‌های جدید مورد توجه قرار...
نگاهی به قراردادهای نفتی ایران با دولتهای انگلیس و امریکا در دوره قاجار و پهلوی مبین این نکته است که در بیشتر این امتیازات هیچ‌گونه موازنه‌ای از لحاظ قدرت سیاسی و نظامی بین گیرندگان امتیاز و کشور ایران وجود نداشت و مذاکرات در شرایط مساوی بین طرفین صورت نمی‌گرفت. در این بین، قراردادهای دارسی و کنسرسیوم را که هردو آنها در شرایط بحران، فقر و ضعف دولتهای وقت ایران با ابتکار انگلیسیها...
نشریة اخبار رویترز «که در تهران پس از بررسی و سانسور سفارت انگلیس منتشر می‌شود» در 19 سپتامبر 1919 متن کامل نطق ضیافت لرد کرزن و پاسخ نصرت‌الدوله فیروز به وی را چاپ کرد. کالدول اضافه می‌کند: «سفارت انگلستان در تهران امیدوار است انتشار این نطق، از حس تنفر و دشمنی شدید مردم با قرارداد بکاهد.» کالدول سپس بلافاصله می‌گوید: «در این رابطه سفارت [آمریکا در...
سرّى غیرقابل انتشار براى بیگانگان منوچهر اقبال رئیس شرکت ملى نفت ایران منوچهر اقبال نخست‌وزیر سابق (60 ـ 1957)، در نوامبر سال 1963 به ریاست هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت ملى نفت ایران منصوب گردید. این انتصاب موجبات بازگشت او را پس از دو سال و نیم، که در حالت نیمه‌رسوایى و بى‌آبرویى در خارج کشور به سر مى‌برد، فراهم نمود. اقبال آماج انتقادات و اهانت‌هاى سختى قرار گرفت که از انتخابات مجلس...
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، فرمان مهمی را درخصوص مبارزه‌ی همه‌جانبه و سازمان‌یافته با مفاسد مالی و اقتصادی، خطاب به سران قوا صادر کردند. متن فرمان رهبر انقلاب اسلامی به رؤسای قوای سه‌گانه بدین شرح است: بسم‌الله الرحمن الرحیم حضرات آقایان رؤسای محترم قوای سه گانه دامت تأییداتهم تشکیل ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی و تهیه‌ی طرح مبارزه با فساد که دو قوه‌ی مجریه و قضائیه بدان...
کارنامه و خاطرات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۶۸ با عنوان «بازسازی و سازندگی» که در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه شد، رویدادهایی همچون عزل آیت‌الله منتظری از قائم مقام رهبری، تشخیص بیماری و رحلت امام خمینی، انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری انقلاب و ریاست جمهوری هاشمی را در بر می‌گیرد. در سالگرد رحلت بنیانگذار انقلاب اسلامی، خاطرات هاشمی رفسنجانی در روزهای ۱۲...
من مهاجرم، یعنی اجداد من پس از جنگ 1243 و مجزا شدن قفقاز از ایران، زیر بار رعیتی خارجه نرفته از همه چیز خودشان صرفنظر کرده و خود را به آغوش وطن آباء و اجدادی انداخته‌اند، پدران و پدر بزرگان من همه «سوگلیهای» رجال نامی ایران، مثل میرزاتقی‌خان امیر، حسنعلیخان امیرنظام و غیره بوده‌اند. من خود در (1309 هجری) در تبریز متولد شده و از سنه 1317 تا 1323 در آن شهر، ابتدا در منزل و مکتب و سپس چند ماه در اولین...
روز 15 مهر 1300 پیکر کلنل محمدتقی خان پسیان امروز در میان انبوه مردم مشهد تشییع شد و در باغ نادری دفن گردید. کلنل محمدتقی خان پسیان فرزند یاور محمدخان پسیان (عنایت‌السلطان) در سال 1271 خورشیدی در تبریز متولد شد. او از یک خانواده سپاهی آذربایجان برخاسته است و تمام بستگانش در نظام بودند. محمدتقی خان تحصیلات ابتدائی را در تبریز انجام داد و بعد به تهران آمد وارد مدرسه نظام شد و در سن 20 سالگی درجه...
در اینجا1 نوبـهاران با هـزاران جلوه رنگ زندگی دارد درآنجـا2 بـاد سـرسَـختِ زمسـتان دانـۀ اندوه میکارد در اینجا ماه بر دنـدانههای قصـر شادی، نـور میریزد درآنجا سایة مهتاببر ویرانهها،باظلمت وغمها میآمیزد در ایـنجـا...
روز 12 خرداد 1313 رضاشاه تنها مسافرت خارجی خود را به ترکیه آغاز کرد؛ سفر به کشوری که با نهضت «پان ترکیسم» به رهبری مصطفی کمال پاشا میرفت تا به سبک اروپاییان شکل پذیرد و ارزشهای اسلامی را از آن سرزمین بزداید. در باره شیفتگی رضاخان به ترکیه و اقدامات مصطفی کمال و الگوپذیری از وی، حتی قبل از آنکه وی براریکه سلطنت ایران دست یازد، مطالب فراوانی گفته شده است. از جمله روزنامه مورنینگ پست در...
روز 12 خرداد 1314 در پی تشکیل نخستین جلسه رسمی فرهنگستان ایران با حضور 24 عضو ، اولین «انجمن فرهنگستان ایران» تاسیس شد. پیش از این در 29 اردیبهشت همان سال اساسنامه فرهنگستان ایران به تصویب هیأت دولت رسیده بود. ریاست اولین «انجمن فرهنگستان ایران» که در مدرسه عالی حقوق تشکیل شد ، با محمدعلی فروغی بود.(1) این جلسه متعاقب تصویب اساسنامه 16 ماده ای انجمن فرهنگستان در هیات دولت (29 اردیبهشت 1314)...
در تاریخ 8 فوریه 1925، رضا [خان] به ساختمان مجلس رفته و عده‌ای از وکلای مجلس را در یکی از اتاق‌ها جمع کرده بود. او به آنها گفت که با توجه به شرایط موجود دیگر تمایلی به ادامه خدمت ندارد. از آنجایی که دیگر همکاری با شاه و وارث تاج و تختش غیر ممکن است، از آنها خواست که «تکلیفش را روشن کنند.» رضا [خان] هشدار داد که چنانچه مجلس نتواند و یا نخواهد به «راه حلی رضایت‌بخش» برسد، او رأساً وارد عمل...
روز 4 خرداد 1351 پنج تن از رهبران سازمان مجاهدین خلق به نام های محمد حنیف‌نژاد، سعید محسن، علی‌اصغر بدیع‌زادگان، عبدالرسول مشکین‌فام و محمود عسگرزاده، در آستانه ورود ریچارد نیکسون رئیس‌جمهور آمریکا به ایران اعدام شدند. این حادثه در پاسخ به چند رشته اقدام عملی سازمان مجاهدین خلق در تهران به وقوع پیوست. در روزهای قبل از اعدام نامبردگان چند بمب در تهران منفجر شد که خسارات و تلفاتى نیز به بار...
