تاریخ شفاهی
در طول هشت سال دفاع مقدس، وقتی مردان در خط مقدم جبهه با دشمن می‌جنگیدند، زنان در خانه‌ها، مساجد و مراکز فرهنگی و مذهبی دور هم جمع می‌شدند و با تهیه آذوقه، تأمین لباس و سایر مایحتاج رزمندگان می‌پرداختند. بتول قیومی (معروف به شعبانی)، متولد قهرود کاشان یکی از بانوانی است که در طول هشت سال دفاع مقدس، در تهیه وسایل مورد نیاز رزمندگان تلاش و بانوان زیادی را در استان تهران با خود همراه کرده است....
بسم الله الرحمن الرحیم سلام عرض می‌کنم حضور یکایک حضار محترم و خداوند را شاکرم که توفیق زیارت آستان قدس رضوی حضرت علی ابن موسی الرضا سلام الله علیه و دیدار شما را برای بنده مقرر فرمود. عنوان بحث من «درآمد یا ای بر شناخت مناسبات میان اسناد تاریخی با یادگزاره‌ها، خاصّه خاطرات، در مطالعات تاریخی و تاریخ‌شناختی» است. برای آشکارترشدن موضوع لازم است کلیدواژگان همین عنوان...
کتاب ماه: بسم الله الرحمن الرحیم. با تشکر از دوستان عزیز که وقت خود را در اختیار کتاب ماه تاریخ و جغرافیا گذاشتند. از زوایای گوناگونی می توان در مورد تاریخ نگاری انقلاب اسلامی بحث کرد. به نظر من، ما هنوز به صورت متعین و ثابتی از تاریخ نگاری انقلاب اسلامی دست نیافته ایم و به علت حضور بازیگران زنده، هنوز در جریان این حادثه قرار داریم؛ البته هم زمان تاریخ نگاری انقلاب اسلامی بسیار زنده و فعال است و هم...
با وام گرفتن از مورخ شفاهی برجسته، الساندرو پورتلی[1]، می‌توانم بگویم: شبح تاریخ شفاهی سرتاسر ایران را فرا گرفته است. خودِ این امر، جای بررسی دارد که چگونه این حوزه پژوهشی توانسته است این‌قدر سریع، سرتاسر کشور ما را درنوردد. شاید بتوان همه‌گیری تاریخ شفاهی را در نسبت با سنت شفاهی‌ای دید که در فرهنگ ملت ما ریشه دارد، اما در این مجال، نمی‌خواهم از چرایی همه‌گیری تاریخ شفاهی سخن بگویم. بحث...
سیصد و نوزدهمین برنامه شب خاطره در روز پنج‌شنبه 6 آذر 1399 با محوریت پزشکیِ جنگ به صورت برخط (آنلاین) در پایگاه اینترنتی آپارات پخش شد. در این برنامه دکتر ایرج محجوب و امیرسرتیپ غلامحسین دربندی به بیان خاطرات خود پرداختند. راوی اول دکتر ایرج محجوب، پزشک جراح داوطلب جبهه متولد سال 1321 خیابان مختاری تهران است. زمان جنگ، کارمند شرکت نفت و محل کار و سکونتش در نزدیکی پالایشگاه‌های نفت آبادان بود. همان...
«مسجد رهبر» عنوان کتاب تاریخ شفاهی مسجد کرامت است که در واحد تاریخ شفاهی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی تهیه شده است. پژوهش و مصاحبه‌های این اثر توسط احمد عسگری، سیدمحمدامیر احمدی طباطبایی و حسین سلطانی انجام پذیرفته و نگارش آن برعهده مرتضی انصاری‌زاده بوده است. این کتاب نخستین مجموعه از کتابهای مساجد انقلاب است و در سال 1399 توسط انتشارات راه‌یار روانه بازار نشر شده است. مساجد در ایران در...
«رعد در آسمان بی ابر/تاریخ شفاهی مبارزه امنیتی با سازمان مجاهدین خلق» در سالهای (1367_1357) مجموعه‌ای از مصاحبه‌هایی است که نگارنده محمدحسن روزی‌طلب با همکارش محمد محبوبی درطی دو سال با مقامات ارشد امنیتی کشور انجام داده‌اند و توسط انتشارات یا زهرا(س) در سال 1397 در 350 صفحه و قطع رقعی با قیمت 20000 تومان به چاپ رسیده است. در پشت جلد کتاب آمده است: «حتی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی...
کتاب «حدیثِ حاضرِ غایب» شرح مجاهدت‌های خاموش سردار سرلشکر حاج حسین همدانی است که با روایت حاج جعفر مظاهری از هم‌رزمان و دوستان او به تصویر کشیده شده است. نویسنده کتاب محسن صیفی‌کار است و انتشارات سوره مهر با کمک دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری حوزه هنری همدان در سال 1398 آن را به فهرست انتشارات خود اضافه کرده است. شهید حاج حسین همدانی از بنیانگذاران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همدان و...
یکی از مباحث مهم در مطالعات تاریخ شفاهی نقش و اهمیت آن در بازیابی و یادآوری وقایع و رویدادهای گذشته است. به عبارتی مکان یادآور خاطرات و بخشی از شخصیت و هویت افراد است که خود را با آن می‌شناسند و به دیگران می‌شناسانند. پس شناخت مکان شامل یادها، احساسات، دیدگاه‌ها، ارزش‌ها، ترجیحات، مفاهیم و آرمان‌های انسان درباره مکان‌هایی است که به ادراک و رفتار او جهت می‌دهند. این فعالیت‌ها و...
سال 1345 در خانواده روشن ماسوله فرزند پسری به دنیا آمد که نامش را محمود گذاشتند. او دوران کودکی را در یکی از محله‌های جنوب شهر تهران گذراند. روزهای نوجوانی محمود، مصادف با دوران مبارزه برای انقلاب اسلامی و پیروزی آن بود. در تابستان 1358 به شهر صنعتی البرز قزوین مهاجرت کردند و یک سال بعد به تهران بازگشتند. در این دوران، محمود در مدرسه شبانه درس می‌خواند و روزها کار می‌کرد. یک سال بعد یعنی در سال 1362...
«نصف شب بود که دیدم یکی پنجره اتاق ما را می‌زند. بین همه من بیدار شدم. آمدم دمِ پنجره، دیدم حاجی اسلحه به دوشش دارد و خیلی نگران است. انگار همه این ساعت‌ها را همان اطرافِ ساختمان ما کشیک می‌داده. گفتند: الان یک خواهری توی تاریکی رفت به سمت پایین. شما بروید ببینید این کسی که رفت، از خواهرهای خودمان بود یا یکی از آن دو نفر [دو دختر با رفتارهای مشکوک]. حالا آن پایین که ایشان می‌گفت دستشویی و این...
کتاب «نفس‌های خردلی» روایتگر قصه رزمندگانی است که در دوراهی نجات جان خود و دیگری، غیر را انتخاب کردند و جان بر کف پای زندگی هموطن خود ایستادند. کتاب «نفس‌های خردلی»، خاطرات علی جلالی، از جانبازان شیمایی استان مرکزی است که پس از خاتمه عملیات والفجر 10 در سال 1366 و هنگامی که برای مرخصی اعزام می‌شوند در منطقه نزدیک مریوان کردستان توسط ارتش بعثی شیمیایی می‌شوند. آنچه در این کتاب به...
به بهانه رونمایی از یادداشت سرلشکر غلامعلی رشید بر کتاب "تن‌های محجر" با حضور نویسنده کتاب و جمعی از اساتید حوزه ادبیات دفاع مقدس در کتابفروشی آستان قدس رضوی (به‌نشر تهران) برگزار شد. پخش مستقیم این مراسم که با حضور تعداد اندکی از مهمانان برگزار شد ، از صفحات مجازی انتشارات خط مقدم و کتابفروشی به‌نشر پخش گردید. ابتدا امیرمحمد عباس‌نژاد، نویسنده «تن‌های محجر» درباره این کتاب...
مراسم کلنگ‌زنی احداث نمایشگاه دائمی چندمنظوره دفاع مقدس نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و رونمایی از کتب جدیدالانتشار و افتتاح ساختمان جدید مدیریت حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس نزاجا، روز یکشنبه ۱۶ شهریور با حضور امیر سرتیپ کیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی ارتش، امیر سرتیپ علی جهانشاهی، معاون هماهنگ‌کننده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی و امیر فهمیده قاسم‌زاده،...
بزرگداشت عاشورا، از طریق مناسک و مراسم آیینی و غیر آیینی در طول قرن‌های متمادی، همواره در کانون توجه شیعیان و علاقه‌مندان امام حسین(ع) و یاران شهیدش در دیگر ادیان و مذاهب بوده است. دلدادگان به سیدالشهدا(ع) از این طریق کوشش کرده‌اند مجموعه‌ای از آموزه‌ها، مفاهیم و ارزش‌های دینی و اخلاقی را حفظ و گسترش دهند. این موضوع ارتباط عمیقی با زیست دینی مردم و هویت‌بخشی به آنان داشته است. در...
«غلامرضا خارکوهی» نویسنده و تاریخ نگار گرگانی، گفت: در تلاش هستیم که اقدامات انجام شده در 14 شهرستان استان گلستان را در دوران دفاع مقدس گردآوری کنیم. نقش استان گلستان در دفاع مقدس کتاب می‌شود غلامرضا خارکوهی نویسنده و تاریخ‌نگار گرگانی و صاحب‌امتیاز و مدیرمسئول نشریه انقلاب به مناسبت چهلمین سالگرد هشت سال دفاع مقدس در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در گلستان...
حاج حسین سلیمانی از بازاریان و مبارزان پیش از انقلاب، هم‌تبعیدی رهبری در جیرفت و یکی از خدام کنونی آستان قدس رضوی درباره ایام سوگواری محرم در قم در دهه 50 هجری شمسی چنین روایت می‌کند: در دهه اول محرم به سردستگی حاجی یدالله علیشاهی، با دانش‌آموزان مدرسه و خانواده‌‌هایشان برای نصب چادر و برپایی تکیه یزدی‌ها در قطعه زمینی، که از سالیانی دراز وقف عزاداری دهه‌‌های محرم و صفر بود،...
: درگفت‌وگوی پیش رو، دکتر علی ططری استاد تاریخ و یکی از اعضای هیئت‌رئیسه انجمن تاریخ شفاهی ایران با تجربه سال‌ها ریاست مرکزاسناد کتابخانه مجلس شورای ملی،به آسیب‌شناسی نظریه‌پردازی در حوزه تاریخ شفاهی و جایگاه این رشته در دانشگاه‌‌ها می‌‌پردازد. تعریف شما از تاریخ شفاهی چیست؟ تاریخ شفاهی به زبان ساده، یکی از شیوه‌‌های تولید سند به شمار می‌آید. یعنی به...
تولید روایت‌های مختلف در کشور ما به علل مختلف از جمله انقلاب و جنگ در سالهای اخیر در حال گسترش بوده است و همین امر باعث شده است تا جایگاه تاریخ شفاهی روز به روز اهمیت بیشتری در جامعه ما پیدا نماید. اگرچه در مقام گردآوری تلاشهای بسیاری صورت گرفته است اما یکی از مهمترین بحث‌های تاریخ شفاهی مسئله اعتبار روایت‌هایی است که تاریخ شفاهی تولید می‌کند. این سؤال که گزارههای پایه که دائماً از طریق...
روایت به‌عنوان نقطه مشترک خاطره، سنت شفاهی و تاریخ شفاهی از سطوح و لایه‌های بسیاری برخوردار است. راهیابی به لایه‌های زیرین روایت در خاطرات شخصی و سنت شفاهی به علت گذشت زمان و در دسترس نبودن راوی یا راویان آن اندکی دشوار و سخت است؛ ولی بی‌شک، در جریان استفاده از مکانیسم تاریخ شفاهی و در صورت تعریف صحیح و دقیق اهداف طرح، شناخت دقیق فلسفه و کارکرد تاریخ شفاهی و به‌کارگیری صحیح آن،...
