انگلیس - قرارداد دارسی
اشاره
نفت ایران ازجمله ثروتهایی است که به سان سایر منابع اقتصادی کشور در دوره حاکمیت قاجار و پهلوی به تاراج رفت. در دوره حاکمیت این دو خاندان چهار امتیاز مهم نفتی به بیگانگان اعطاء گردید. از جمله در ششم اردیبهشت ۱۳1۲ مذاکراتی میان دولت ایران با سرجان کدمن رئیس انگلیسی کمپانی نفت جنوبی آغاز شد و در ۹ اردیبهشت منجر به عقد یک قرارداد ۶۰ ساله گردید که ۳۰ سال آن منقضی شده بود. این قرارداد که در شرایط تسلیم رضاشاه در برابر فشار انگلیسی‌ها امضا شد، مشتمل بر یک مقدمه و ۲۷ ماده بود.
مجله «گذرستان» حاضر این قرارداد استعماری و روند غارت منابع نفتی ایران توسط استعمارگران در دوران قاجار و پهلوی را مورد بررسی قرار داده است.
با آغاز قرن بیست میلادی نفت به عنوان منبع انرژی ارزان به جای زغال سنگ، مورد توجه قرار گرفت. از آنجا که انرژی منبع حیاتی صنعت و تکنولوژی، و صنعت و تکنولوژی موجب تکوین قدرت اقتصادی است، بنابراین به عنوان ابزار سلطه خیلی زود طرف توجه استعمارگران قرار گرفت. در سال ۱۹۰۱م ویلیام ناکس دارسی مهاجر انگلیسی تبار استرالیایی موفق به کسب امتیاز نفت جنوب ایران شد. پس از کشف نفت در سال ۱۹۰۸م شرکت نفت...
روز 5 خرداد 1287 برای اولین بار در ایران، در مسجد سلیمان، نفت کشف شد. این کشف در پی واگذاری امتیاز استخراج و بهره‌برداری از نفت به «ویلیام ناکس دارسی» انگلیسی انجام شد. شرکت تحت فرمان «ویلیام دارسی» پس از 5 سال جستجو از چاهی در مسجد سلیمان از شهرهای استان خوزستان، نفت کشف کرد. هفت سال پیش از این یعنی در روز ۷خرداد ۱۲۸۰برای نخستین بار امتیاز استخراج، بهره‌برداری و لوله‌کشی نفت و قیر در...
یکی از مهمترین امتیازاتی که در ابتدای قرن بیستم دولت انگلیس از قاجارها اخذ نمود، امتیاز نفت دارسی بود. امتیاز دارسی در دوران پادشاهی مظفرالدین شاه قاجار توسط صدراعظم ایران یعنی امین‌السلطان واگذار شد. در واقع با این امتیاز ارزشمندترین منبع ثروت ایران در قرن بیستم در اختیار انگلستان قرار گرفت. با کشف و بهره‌برداری از نفت ایران، سیاست‌ها و برنامه‌های دولت استعماری انگلیس در قبال کشور...
در سال 1914 دولت انگلیس اکثریت سهام شرکت نفت انگلیس و ایران را تصاحب کرد، و بعد از آن دیگر تمایزی بین شرکت و دولت انگلیس وجود نداشت. در گزارش بانک جهانی آمده است: «در طول دوره فعالیت این شرکت، سیاست دولت بریتانیا در قبال ایران از سوی شرکت، اگر نگوییم دیکته، هدایت میشد. کمتر صاحب منصب یا شخصیت ایرانی خطر ناخشنود کردن شرکت را به جان می‌خرید، و آنهایی هم که جسارت این کار را به خود راه...
با عقد قرارداد بین بختیاریها و دارسی در نوامبر 1905 که بر اساس آن شرکت انگلیسی دارسی مجاز به فعالیتهای نفتی در بخشهای غربی کشور میشد، جان ریچارد پریس ــ کنسول انگلیس در اصفهان ــ بسیار میکوشید تا بختیاریها را به ترک تقاضاهای خود مبنی بر سهم بیشتری از سهام شرکتهای فعال برای اکتشاف نفت در قلمرو بختیاری قانع سازد، طی گزارشی به هاردینگ ــ وزیرمختار وقت انگلیس در تهران ــ نکاتی را پیرامون مواضع خوانین و...
با عقد قرارداد بین خوانین بختیاری و دارسی که طبق آن کمپانی نفتی دارسی می‌توانست به فعالیتهای اکتشاف و استخراج نفت از سرزمین‌های ایران و در قلمرو ایلات بختیاری بپردازد، سفارت انگلیس در تهران در تاریخ 14 شوال 1323ق/ 12 دسامبر 1905، طی نامه‌ای خطاب به میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله ــ وزیر امور خارجه ایران ــ با استناد به ماده سوم قرارداد نفت دارسی، توافق وی و خوانین بختیاری را به اطلاع او رساند...
گسترش نفوذ سیاسی انگلیس در ایران بعد از عقد معاهدۀ پاریس (1273ق/ 1857م) و استقلال افغانستان، بدست آوردن امتیازات اقتصادی بزرگی برای اتباع آن دولت بود. امتیازاتی که اهداف دولت انگلیس یعنی نفوذ سیاسی هر چه بیشتر در ایران را به دنبال داشت. واگذاری امتیاز ناموفق تأسیس خط آهن و استخراج کلیه معادن ایران به مدت هفتاد سال از جانب ناصرالدین‌شاه به «بارون جولیوس دو رویتر» از اتباع انگلیس و...
: در سالگرد اعلام ملی شدن صنعت نفت در ایران توسط دولت دکتر محمد مصدق بخشی از کتاب گزارش محرمانه بانک جهانی در سال 1952 به نقل از کتاب "رضا شاه و بریتانیا" را در اینجا آوردیم تا پیش زمینه هایی که موجب شد مردم ایران به غارت چهل ساله منابع نفت خود توسط شرکتهای انگلیسی اعتراض کنند، بصورت مستند ارائه شود. اراده ملی مردم ایران خلع ید از شرکت انگلیسی موسوم به بی پی را به دنیا نمایش دارد . برای...
قرارداد دارسی امتیاز استخراج و فروش نفت جنوب ایران را به انگلیس واگذار کرده بود. 2 روز پیش از این اقدام، روزنامه اطلاعات مطلبی را با عنوان «مقاله وارده» منتشر کرد که در آن نویسنده گفته بود: «به قلب من الهام شده است عن‌قریب امتیازنامه دارسی لغو می‌شود.» در واقع این مقاله وارده پیش‌آگاهی دولت ایران به دولت انگلستان و شرکت نفت انگلیس و ایران درباره لغو قرارداد دارسی بود، چه آنکه از...
روز ۷خرداد ۱۲۸۰برای نخستین بار امتیاز استخراج، بهره‌برداری و لوله‌کشی نفت و قیر در سراسر ایران به غیر از 5 استان آذربایجان، گیلان، مازندران، گرگان و خراسان به مدت 60 سال به «ویلیام نکس دارسی» انگلیسی واگذار شد. شرکت تحت فرمان «ویلیام دارسی» پس از 5 سال جستجو از چاهی در مسجد سلیمان از شهرهای استان خوزستان، نفت کشف کرد. نویسنده انگلیسی کتاب « Oil Persian» در این باره...
اولین بار در سال 1901م/ 1280ش امتیاز بهره‌برداری از نفت ایران به یکی از اتباع انگلیسی به نام دارسی واگذار شد. این امتیاز که به « قرارداد دارسی» معروف است در اوایل کار از سوی طرفین قرارداد چندان جدی تلقی نشد و حتی پس از چند سال که از اقدامات بی‌نتیجه اکتشافی آن می‌گذشت امتیازداران درصدد برآمدند از ادامه کار صرف‌نظر کنند. اما بر اثر مساعدت و جسارت برخی از مدیران و مهندسان دارسی، پس از...
قرارداد دارسی امتیاز استخراج و فروش نفت جنوب ایران را به انگلیس واگذار کرده بود. 2 روز پیش از این اقدام، روزنامه اطلاعات مطلبی را با عنوان «مقاله وارده» منتشر کرد که در آن نویسنده گفته بود: «به قلب من الهام شده است عن‌قریب امتیازنامه دارسی لغو می‌شود.» در واقع این مقاله وارده پیش‌آگاهی دولت ایران به دولت انگلستان و شرکت نفت انگلیس و ایران درباره لغو قرارداد دارسی بود، چه آنکه از...
در روز ۱۰ آذر ۱۳۱۱، نمایندگان مجلس شورای ملی، پس از آنکه رضاشاه پرونده نفت را در آتش بخاری انداخت، لغو امتیازنامه نفتی دارسی را تصویب کردند. اما در پی این کار و اعتراضات انگلستان، ادوارد بنش به عنوان میانجی، دو طرف را ترغیب به مذاکرات مستقیم برای تدوین امتیازنامه‌ای جدید کرد که نتیجه آن قرارداد ۱۹۳۳ بود زهرا سعیدی انگلیس در دوره قاجار امتیازات فراوانی را در...
