زندان قصر
اشاره
زندان قصر در سال 1168 خورشیدی به عنوان قصر تفریحی شاهان قاجار ساخته شد ولی در آذر 1308 و دردوره استبداد رضاخانی به اولین زندان مدرن به سبک جدید تبدیل شد. این زندان که در عصر پهلوی اول و دوم بازداشتگاه هزاران نفر از مبارزین بود، پس از انقلاب اسلامی تامدتی محبس زندانیان غیر سیاسی بود. تا اینکه در سال ۱۳۸۳ تعطیل شد و با ثبت زندان به عنوان یک اثر ملی، در فهرست بناهای سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت. نهایتاً در سال ۱۳۹۱ به وسیله شهرداری به باغ موزه تبدیل گردید.
«گذرستان» حاضر به بررسی سرنوشت غم انگیز این قصر قجری در دوران پهلوی اول و دوم پرداخته است.
اولین زندان مدرن ایران درتاریخ مردم هر کشوری ، مکان های تاریخی همچون روزهای به یادماندنی که روایتگر تاریخ آن کشورهستند،همیشه مورد توجه قرارمی گیرند. زیرا این مکان های مهم تاریخی ناظر رویدادهایی بوده اند که به مرور ایام با ثبت و ضبط آن، خود به سندی گویا برای بیان تجربه های تاریخی به نسل های بعد تبدیل شده اند . زندان قصر درتهران یکی ازهمین مکان های تاریخی است. این زندان از زمان ساخت آن به عنوان...
زندان قبل از اسلام نیز در‌ایران استفاده می‌شده است با‌این تفاوت که زندان‌ها در ابتدا به عنوان محلی برای از بین بردن افراد یا رجالی که به نوعی باید در فراموشی مطلق از بین می‌رفتند به وجود آمد. پس از ورود اسلام نیز در‌ایران‌این بازداشتگاه‌ها به دست خلفای عباسی احداث شد و کم کم به روزهای قبل از ورود اسلام و محبوس کردن برای از بین بردن افراد تبدیل شد.برای اولین بار در‌ایران در دوران قاجاریه...
قصر ییلاقی کابوس‌هاهیچ کس نمی‌داند چرا قصری که خشت اولش را دومین شاه قاجار به زمین گذاشت و جوانان اصیل ایل قاجار مصالحش را با دست‌های خودشان از تپه نسبتا رفیع به بالا بردند، تبدیل به نخستین زندان نظمیۀ رضاشاه پهلوی شد؟ قصری که به همراه عمارت بادگیر مبلغ ۴۰۰ هزار تومان از هزینه جاری مملکتی صرف ساخت آن شد. اما این را می‌دانیم که فتحعلی‌شاه خودش دستور ساخت این قصر را در خارج از باروهای تهران داد و...
خبر مرگ عبدالحسین تیمورتاش، وزیر دربار سابق در زندان قصر در چنین روزی از سال ۱۳۱۲ هجری شمسی انتشار یافت. سیدحسن تقی‌زاده در صفحه ۲۳۲ «سال‌های طوفانی» درباره عبدالحسین تیمورتاش می‌نویسد: «رضاشاه به مرحوم تیمورتاش ظنین شده بود... در همان وقت که حبس بود، قصدش این بود به‌تدریج او را در غیاب داور محاکمه بکنند و از بین ببرند... این متین‌دفتری آن‌وقت معاون داور (وزیر عدلیه) بود. یک روز که آمد به هیأت...
در شماره جدید کتاب هفته «نگاه پنجشنبه» آرا و نظراتی مختلف و بعضاً متضادی درباره جلال و آثار و دیدگاه‌هایش به رشته تحریر در آمده است. از جمله صاحب قلمانی که در این پرونده به صراحت مخالفت یا موافقت خود را با آل‌احمد مطرح کرده‌اند می‌توان به این نام‌ها کرد: خسرو ناقد، سید علی میرفتاح، سیدعبدالجواد موسوی، شاهرخ تندرو صالح، اسدالله امرایی، سید علیرضا میرعلینقی، عبدالرحیم جعفری و..... تصویر اسکن...
زندانی و زندانبان سابق هم‌محله‌اند. زندانی دیروز، امروز که گاهی از کوچه بالایی رد می‌شود زندانبان را می‌بیند و خوش و بشی می‌کنند. محمد بسته‌نگار اما تنها زندانی‌ای نیست که با زندانبان سابقش چاق سلامتی دارد. زندانبان گاهگاه سری هم به سیدکاظم موسوی بجنوردی در دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی می‌زند و می‌نشینند با چند نفر دیگر از زندانیان قدیمی به گپ و گفت. سرتیپ بازنشسته، اصغر کورنگی که متولد ۱۳۰۷...
جعفر شجونی اگرچه این روز‌ها بیشتر با موضع‌گیری‌های بی‌پرده سیاسی علیه اصلاح‌طلبان شناخته می‌شود اما شیرین‌ترین خاطراتش مربوط به روزهایی است که در زندان با رهبران نهضت آزادی گذرانده است؛ روزهایی که به قول خودش چون همگی در زندان بودند با هم کنار می‌آمدند. از ۱۸ سالگی مبارزه را آغاز کرده و تا پیروزی انقلاب ۲۵ بار زندان رفته و دوره‌ای را نیز در زندان قصر گذرانده است. شجونی زندگی در این زندان را...
همزمان با افتتاح باغ موزه قصر یکی از هنرمندانی که خاطراتی در زندان قصر داشت، آقای عزت‌الله انتظامی بود که به روایت تعدادی از آنها پرداخت:مدتی از کودتای ۲۸ مرداد سال ۳۲ گذشته بود، بعد از تئا‌تر سعدی و فردوسی بیشتر تئاتر‌ها را آتش زدند و بستند و هنر‌پیشه‌ها را گرفتند. در دوره‌ای که تیمور بختیار، فرماندار نظامی تهران بود بدون هیچ دلیلی طبق ماده ۵ قانون مردم را به زندان می‌انداختند و...
(گفتگو با خانم زهرا جزایری)حماسه عظیم پیروزی انقلاب، مدیون زحمات جوانانی است که در پی یافتن پاسخ های خدائی به سئوالات اصلی زندگی، تن به بلا دادند و در کنار مبارزان قدیمی، زندان های مخوف ستم شاهی را تحمل کردند و پاداش خویش را نیز با ایمانی محکم گرفتند. این گفتگو شرح دلنشینی از این تجربه هاست. فضای خانوادگی شما از لحاظ فرهنگی چگونه بود؟من در یک خانواده فرهنگی به دنیا آمدم. مادرم به نسبت زمان، زن...
(مصاحبه با ابوالفضل توکلی نیا) 15 خرداد سال 42 بود که به مدت 2 ماه در زندان قصر زندانی بودم. درآن سالها، دو بند مخصوص زندانیان سیاسی بود که از ورامین و یا تهران دستگیر میشدند. در آن زمان زندانیهای سیاسی ممنوع الملاقات بودند. البته زندانیهای معمولی مشکلی نداشتند ولی کسانی مثل من که ضد رژیم شاه بودیم، اجازۀ ملاقات نداشتیم و در آن دو ماهی که زندانی بودم کسی را ملاقات نکردم. زمانی که من در زندان قصر...
تاریخچه زندانزندان قصر در واقع کاخی است که در سال ۱۲۱۳ق توسط فتحعلی شاه قاجار در منطقه شمیران ساخته شد و به همین دلیل به قصر قجر معروف است. منطقه¬ای که قصر در آن بنا نهاده شده خرم دره نامیده می شد و قصر بر بالای تپه¬ای بلند و کله قندی که مشرف به چهار طرف بود ساخته شد؛[۱] اما از آن جا که این کاخ دارای برج و بارو و دیوارهای بسیار رفیع بود بیشتر به یک پادگان نظامی شباهت داشت. در زمان سلطنت رضاشاه که بر اثر...
۲۰ سال است در سینما کار می‌کند و عمدتاً در کسوت منشی صحنه، دستیار کارگردان و برنامه‌ریز در پروژه‌های سینمایی همکاری کرده است. می‌گوید دغدغه نوشتن دارد. مجموعه داستان کوتاه می‌نویسد و چندتایی را هم به چاپ رسانده. پشت صحنه فیلم‌ها به فراخور کارش همیشه قلم در دست دارد و می‌نویسد. نکته برمی‌دارد، حاشیه می‌نگارد و هر پروژه که تمام می‌شود کاغذهایی دارد که هر یک راوی چند خاطره تلخ و شیرین از...
زندان سیاسى براى من از جهاتى جالب توجه بود. یکى اینکه من در فضایى قرار گرفته بودم که همة زندانیان سیاسى، تودهایهایى بودند که در روزهایى که من در آنجا بودم، بسیارى از آنها سرخورده شده بودند. علتش هم این بود که با پیشنهاد اصلاحات ارضى و اعلام انقلاب سفید به توسط شاه، بسیارى از زندانیان سیاسى، که در طول مدت زندگیشان، کشاورزانى بودند که اصلاحات ارضى برایشان کششى داشت، دنبال این تفکر رفته بودند،...
دست لرزان شاعر زیر نور خفیفی که از لای درز کوچک سلول انفرادی‌اش می‌تابید لابه‌لای شعرهایی که چپ و راست حک شده بود، روی دیوار نوشت: «ای دژ سنگدل قصر قاجار...»کسی نمی‌داند در آن شب تیره روزهای آخر زندگی آن شاعر لب دوخته، چه بر او در تنهایی سلول انفرادی‌اش گذشته است. همان طور که کسی نمی‌داند لابه‌لای آن همه شعری که در آن سلول که او آخرین نفس‌هایش را کشید و او را روانه گوری نامعلوم در مسگرآباد کرد،...
ستوان یکم محمدعلی عمویی، روز نهم آذر ۱۳۳۳ همراه با ۴ عضو سازمان افسران حزب توده ایران، سروان محقق‌زاده، سروان رزم‌پور، سرگرد خیرخواه و ستوان یکم سلطانی محکوم به اعدام شد . او را از زندان قصر برای اجرای حکم به پادگان عشرت‌آباد بردند اما شب اجرای حکم، شاه که عازم آمریکا بود هنگام پرواز دستور داد احکام اعدام فعلا اجرا نشوند. اواخر دی ماه بود که عمویی به زندان شماره دو برگشت. برای نخستین بار به بند...
