ردپای شریعتمداری در کودتا

بعد از کشف و خنثی‌سازی کودتای نقاب در ۱۸ تیرماه ۱۳۵۹ که در پایگاه هوایی شهید نوژه دنبال می‌شد؛ فاش شد که آیت‌الله شریعتمداری از آن توطئه با خبر بوده و حتی به طور تلویحی کودتاچیان را مورد حمایت قرار داده است.
گرچه اعترافات افرادی همچون آیت محققی از عوامل کودتا و نیز برخی اسناد لانه جاسوسی درباره نقش وی ایجاد سوال کرده بود،‌ اما شأنیت و جایگاه مرجعیت او را از تعقیب در امان نگاه داشت، اما این پایان بحران‌آفرینی‌های وی نبود. در فروردین ماه ۱۳۶۱ نیز یک کودتای دیگر گشف شد که این بار نام وی بدون ابهام به میان آمد.
صادق قطب زاده در مصاحبه‌ای تلویزیونی پس از دستگیری رابطه آیت الله شریعتمداری را با جریان کودتا افشا کرد. نقش آیت‌الله شریعتمداری در یک کودتا علیه نظام اسلامی از یک سو غیرقابل انتظار و از سوی دیگر غیرقابل چشم پوشی بود.
بازجویی از یک روحانی در آن جایگاه پس از انقلاب اسلامی امری دشوار بود که آیت الله ری‌شهری آن را به خوبی و با حفظ احترام مقتضی پیش برد.روایت‌ها حاکی از آن است که سرنوشت تلخ آیت‌الله شریعتمداری، امام خمینی را به شدت متأثر ساخت. حجت‌الاسلام ری‌شهری به یاد می‌آورد: «روزی خدمت امام رسیدم و جزئیات مربوط به ماجرای آقای شریعتمداری را توضیح دادم. امام از این پیش‌آمد و سرنوشتی که آقای شریعتمداری پیدا کرده بود، بسیار متأثر بودند. با حالتی حاکی از تأسف و تأثر فرمود: [...] «من به ایشان [آقای شریعتمداری] گفتم این راه را که انتخاب کرده‌ای برای شما روزی پیش خواهد آمد که هیچ کس نتواند از شما دفاع کند.» و بعد اضافه فرمودند: «آن روز، امروز است.» (محمدی‌‌ری‌شهری‌، محمد (۱۳۸۳) خاطره‌ها، ج۱، تهران‌: مرکز اسناد انقلاب اسلامی‌، ص ۲۶۹.)
پس از پایان یافتن بازجویی از آیت الله شریعتمداری از طریق دامادش احمد عباسی به وی پیشنهاد شد که برای روشن شدن افکار عموم مردم در یک مصاحبه تلویزیونی آن چه را در بازجویی پذیرفته است، بیان کند.
در این مصاحبه آیت الله شریعتمداری ضمن پذیرفتن ارتباط با توطئه گران و اطلاع از برنامه های آنان گفت: «از این که فکر صحیح در این کار نکرده‌ام و این‌ها را راه دادم و گزارش این‌ها را شنیده‌ام و به مقامات به موقع اطلاع نداده‌ام، خودم را در پیشگاه خداوند مقصر می‌دانم و بسیار پشیمانم. این که به سید مهدی مهدوی پول فرستادم، هر چند به عنوان قرض به ایشان داده شده است و این کار نوعی تأیید عملی از فرد توطئه‌گر تلقی کرده‌اند، پشیمانم و استغفار می‌کنم. استغفر الله ربی و اتوب الیه و از این قصور یا تقصیر به درگاه خداوند متعال استغفار می‌کنم.» (روزنامه اطلاعات، ۱۳۶۱/۲/۱۳، ص۱۴)
پس از پخش این اعترافات، در حالی که او از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از مرجعیت عزل شده بود، ادامه تعقیب قضایی او به احترام جایگاه سابق حوزوی وی متوقف شد و تنها تصمیم بر محدود کردن رفت و آمدها به بیت وی گرفته شد؛ از این رو ملاقات‌ها به دیدار با اقوام درجه یک محدود شد و این محدودیت تا آخر عمر برای او باقی ماند.
از این رو، ادامه روند قضایی آن متوقف شد و دادستان ارتش از این پرونده استعفا داد. آنچه به پیوست است، سند این استعفا است.
از دادگاه انقلاب ارتش به شورایعالی قضائیموضوع: آقای سید کاظم شریعتمداریهمانطور که استحضار دارید نامبرده در رابطه با جریان توطئه قطب زاده تحت تعقیب دادستانی دادگاه انقلاب ارتش قرار گرفته و طبق اعترافات متهمین در این توطئه، بازجویی‌هایی از وی به عمل آمد وطبق اعترافات صریح وی در سیمای جمهوری اسلامی ارتباط وی با این جریان محرز است. تا کنون تا آنجا که برای اینجانب مقدور بوده، شخصاً یا توسط نماینده اعزامی به مسائل مربوط به ایشان رسیدگی نموده‌ام ولی با توجه به کسالت ایشان و پیامدهای احتمالی سیاسی و اجتماعی اقداماتی که در رابطه با ایشان باید انجام گیرد و نداشتن فرصت کافی برای رسیدگی به این امر (و جهاتی دیگر) اینجانب از رسیدگی به اموری که مربوط به ایشان می‌شود معذورم و از این تاریخ در این رابطه از خود سلب مسئولیت می‌نمایم.
رئیس دادگاه انقلاب ارتش: محدی ریشهری
گیرندگان :- دفتر حضرت امام- دفتر ریاست جمهوری اسلامی ایراندفتر ریاست مجلس شورای اسلامیفرمانده اطلاعات ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی جهت هماهنگی با شورای عالی قضایی در رابطه با اقدامات لازم.