انگلیس و اشغال ایران در جنگ جهانی اول
تارومار ایل سنجابی به دست نیروهای انگلیسی
سایکس می‌نویسد در هنگامی که قوای انگلیس در غرب ایران گسترش می‌یافتند و نیروهای کمکی از بین‌النهرین[=عراق] به آنها ملحق می‌شدند، ژنرال سر ویلیام مارشال در حال اجرای اقداماتی برای«محافظت از محورهای ارتباطی» بود. این اقدامات عبارت بود بیرون راندن تُرک‌ها از قفری و قره‌تپه، و رفع خطر حرکت مجدد تُرک‌ها به سوی خانقین و قصرشیرین. یکی دیگر از اقدامات مارشال، «حمله به سنجابی‌ها بود که در شمال جاده قصرشیرین به کرمانشاه مستقر بودند، و رییس آنها از آلمانی‌ها مزد می‌گرفت.» سایکس با افتخار می‌نویسد:«تلفات زیادی، چه به خودِ عشایر و چه اغنام و مواشی آنها، وارد شد و هواپیماها آنها را تارومار کردند.» این واقعه اهمیت به سزایی داشت، چرا که گویا سنجابی‌ها بعد از تسلیم به قوای انگلیس تارومار شده بودند. وایت در یادداشتی مورخ ۱۰ مه ۱۹۱۸ می‌نویسد که انگلیسی‌ها عشایر سنجابی را سرکوب کردند. او ابتدا توضیحی درباره این ایل می‌دهد:«سنجابی‌ها عشایری هستند که در مرز بین ایران و بین‌النهرین زندگی می‌کنند، و در جایی به نام ذهاب در نزدیکی سرحدات غربی ایران، در شمال شرقی قصرشیرین مستقر هستند...» ...ژنرال مارشال، فرمانده قوای انگلیس در بین‌النهرین اشاره می‌کند که فرصت فراهم شده برای حمله به سنجابی‌ها بسیار وسوسه‌انگیز بود، هر چند آنها قبلاً سر تسلیم فرود آورده بودند. این ایل هیچ حمله‌ای به نیروهای انگلیس نکرده بود:«سنجابی‌ها، که زمین‌هایشان در مجاورت طاق گرا [طاق شیرین واقع در گردنه پاتاق] و رییس‌شان مزدور آلمانی‌ها بود، بدشان نمی‌آمد که برایمان دردسر درست کنند. بنابراین وقتی دریافتم که عده‌ای از عشایر قصد جنگ با آنها را دارند، فکر کردم ساده‌ترین نقشه این است که به دشمنان‌شان کمک کنم. یک ستون سرباز و چند هواپیما برای همکاری با این عشایر اعزام کردم. سنجابی‌ها تارومار شدند، و رییس‌شان مجروح شد، و تعداد زیادی از احشام‌شان به دست ما افتاد.» مارشال با افتخار می‌گوید که در نتیجه «عوامل آلمانی کاملاً بی‌اعتبار شدند،» و عشایر اطراف «حساب کار خودشان را کردند و محورهای ارتباطی انگلیس امن شد.»
منبع: انگلیس و اشغال ایران در جنگ جهانی اول؛ دکتر محمدقلی مجد؛ صص ۳۸۴ تا ۳۸۷
نظرات