نگاه دیگران
روزهای آغازین فروردین 1342 پیرو پیام امام خمینی برای مردم ایران روزهای عزا بود. در 22 اسفند 1341 امام خمینی طی پیامی در اعتراض به تحرکات ضد دینی رژیم شاه ، نوروز 1342 را عزای عمومی اعلام کردند . امام همچنین در آخرین روز سال 1341 طی سخنانی در جمع طلاب و اهالی قم با تاکید بیشتری عید 1342 را عزای ملی اعلام کردند . در پاسخ به این دعوت عمومی ، مردم مسلمان ایران با برافراشتن پارچه های سیاه بر سردر منازل خود ، به ندای...
از ابتدا تا انتهای راه ملی شدن صنعت نفت با انقضای مهلت مجلس پانزدهم، دولت با تعلل در برگزاری انتخابات در صدد تشکیل یک مجلس فرمایشی بود. اما مردم آگاه ایران اجازه چنین عملی را به دولت ندادند. دکتر مصدق در اعتراض به دخالت دولت در انتخابات و تقلب‌های ناشی از آن به اتفاق تعدادی از رجال سیاسی در دربار تحصن کردند. قتل عبدالحسین هژیر وزیر دربار که جریان تقلب در انتخابات را هدایت می‌کرد، توسط...
نگاهی به شیوع بیماری‌های واگیردار بروز بیماری‌های پیش‌بینی و پیشگیری نشده واگیردار در خاطره تاریخ اجتماعی ایران تداعی‌کننده شرایطی هستند که بر اساس گزارش های منابع و تحقیقات در اثر شیوع بیماری‌های واگیردار وبا، طاعون و سل به وجود می‌آمد. پیشینه بیماری‌های واگیردار مانند وبا، طاعون، سل و غیره به عنوان یکی از عوامل مهم مرگ و میر به هزاره‌های پیش از اسلام باز می‌گردد، به...
قراردادی که به حفظ تمامیت ارضی ایران منجر شد درگیری و کشمکش مهم و اصلی ایران در سالهای پس از جنگ جهانی دوم، با شوروی و بر سر تجزیه آذربایجان و مسئله نفت شمال بود. در این فضای بحرانی، با انعقاد قرارداد مشهور قوام ـ سادچیکف، نیروهای شوروی خاک ایران را ترک کردند؛ پرسش این است که این قرارداد چگونه باعث خروج نیروهای خارجی از کشور شد؟ جنگ جهانی دوم، در شهریورماه 1324ش پایان یافت، اما برای ایران،...
مجاهدت بانوان در خط مقدم جبهه‌های جنگ نام پرستار همواره با ایثارگری و از خودگذشتگی عجین شده است. نقش‌آفرینی این قشر متعهد در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی بی‌نظیر بوده است. به طوری که دوران دفاع مقدس شاهد ایثارگری و رشادت‌های بانوان رزمنده‌ای بود، که نقش بسزایی در پشتیبانی از رزمندگان داشتند و چه بسا که خود در این راه به مجروحیت، اسارت یا شهادت می‌رسیدند. روایت جهادگری پرستاران...
مجید تفرشی معتقد است نمی‌توان نقش عوامل اقتصادی را در سقوط شاه نادیده گرفت، اما تاکید می‌کند که «برخلاف دیدگاه‌های مارکسیستی یا چپ‌گرایانه، اقتصاد در وقوع انقلاب ایران حرف اول را نمی‌زد». این پژوهشگر تاریخ معاصر ایران می‌گوید: «در نتیجه اقدامات شاه از سال 1352 به بعد، توقعات زیادی در زمینه‌های مختلف رفاهی و اجتماعی میان مردم ایجاد شد، اما در سال 1356 و پس از کاهش درآمدهای...
پیامدهای خارجی کودتای رضاخان سحرگاه 3 اسفند 1299 مثلِ همیشه نبود و تهران در مهار کودتاگران قرار گرفته بود. رهبران کودتا با شعار از بین بردن هرج‌ومرج در جامعه ایرانی به تهران وارد شده بودند تا طرحی نو دراندازند. بی‌شک چنین تحرکی نه‌تنها سیاستِ داخلی بلکه سیاستِ خارجی را نیز دچار تغییر می‌کرد در سالهای منتهی به کودتای 3 اسفند 1299 بی‌ثباتی، ناامنی و هرج‌ومرج حاکم بر جامعه...
انگلستان، در دومین سال جنگ جهانی اوّل، به بهانه ایجاد امنیت در جنوب ایران، تصمیم به ایجاد یک نیروی نظامی، زیر نظر افسران ارشد بریتانیایی گرفت. این نیروی نظامی که به پلیس جنوب یا اس.پی.آر (تپانچه‌داران جنوب پارس) معروف شد، به فرماندهی ژنرال سایکس در 27 بهمن 1298ش شکل اجرایی به خود گرفت. دولت انگلستان پیش از آن در 22 مهر 1289، طی اولتیماتوم شدیدالحنی از ایران خواسته بود که طی سه ماه به نظم و امنیت در جنوب...
: در مطلب پیش رو با زندگی یکی دیگر از کارگزاران حکومت پهلوی آشنا می شوید . این مقاله در دانشنامه جهان اسلام تحت عنوان «حبیب‌الله ثابت پاسال» منتشر شده است که ما به دلیل اهمیت موضوع در اینجا باز نشر کردیم . عنوان بندی ها مربوط به اصل مقاله نیست. ******* معرفی اجمالی حبیب اله ثابت در ۱۲۸۲ ش در تهران ، در خانواده ای که از طرف پدر به بهائیت منتسب بود، متولد شد. [۱] [۲] به گفته دِلدَم،...
یک هفته پس از پیروزی انقلاب اسلامی یعنی در 30 بهمن 57، جمعی از وفاداران انقلاب اسلامی و یاران لایق و صادق امام(ره) که همه آنها از چهره‌های شناخته شده انقلاب بودند و مبارزات طولانی علیه طاغوت داشتند، با فکر ایجاد تشکل اسلامی و با تائید حضرت امام (ره)، موجودیت «حزب جمهوری اسلامی» را اعلام نمودند. بدین ترتیب حزب جمهوری اسلامی در تاریخ 29 بهمن 57 توسط 5 نفر از روحانیون مبارز پرسابقه به نامهای...
شواهد موجود نشان می‌دهد که آمریکا در تلاش بود همزمان با گسترش روابط موساد و ساواک، بسیاری از مسئولیتهای سیا را در ایران و خاورمیانه به موساد واگذارد. تا آغازین سالهای دهۀ ۱۳۴۰ش. سیا در تشکیل، آموزش، تجهیز و راهبری ساواک نقش درجه اول داشت و اینک آمریکا در نظر داشت با سپردن بخش مهمی از مسئولیتهای جاری سیا به موساد از نیرو و توان سیا در امور مهم‌تری استفاده کند. با این حال هدف آمریکا از این طرح،...
11سال بعد از اینکه فیدل کاسترو و چریک‌های همراهش، از کوهستان جنگلی سیئرا مائسترا به شهر یورش بردند و با فتح هاوانا، انقلابی به پا کردند، در جنگل‌های انبوه سیاهکل گروهی از چریک‌های ایرانی به گمان خود با تأثیر از فیدل به‌دنبال انقلابی از جنگل بودند. البته در ابتدای قرن در ایران نیز جنبشی از جنگل به رهبری میرزا کوچک‌خان، برای این عده اندک از دانشجویان مارکسیست خاطره‌ای تاریخی بود. پس از...
الف: نگاهی کوتاه به سابقه تاریخی یزد یزد، همان دارالعباده‌ای است که به عنوانِ اولین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان به ثبت رسیده و به شهر بادگیرها و دوچرخه‌ها و شیرینی شهرت دارد. شهری که با وجود آنکه در دره‌ای وسیع و خشک واقع است، حرکت و زندگی در آن موج می‌‌زند. شهر یزد آنقدر سابقه دارد که برای قدمتِ آن، هم داستان‌های تاریخی و انتساب به انبیاء الهی مطرح باشد و هم بنای اولیه‌ی...
محمدرضا پهلوی در کتاب خود به نام «پاسخ به تاریخ» انقلاب سفید خود را گونه‌ای باز تعریف می‌کند که گویی ایران را به سوی توسعه می‌کشاند، اما منتقدان انقلاب سفید، اقدام‌های شاه را در حوزه انقلاب سفید نوعی چپگرایی عوامانه می‌دانند. مسعود رضایی منتقد کتاب نوشته شده شاه در این بخش از نوشته خود پس از بررسی موضوع نفت به مساله انقلاب سفیدی که محمدرضا پهلوی آن را نوشته می‌پردازد.این منتقد...
حکومت محمدرضا پهلوی پس از تجربه 12 ساله شبه دموکراسی حد فاصل سالهای 1320 تا 32، وارد فاز جدیدی شد که مشخصه بارز آن سرازیر شدن ثروت‌های نفتی بود که شاه اینک باتجربه‌تر را سرمست قدرت کرد. قدرتی که یک سوی آن ناشی از ثروتی بادآورده ای بود که عمده آن در مسیر تقویت قوای نظامی قرا گرفت و سوی دیگر آن ناشی از حمایت بی قید و شرط آمریکا از وی بود. شاه قدرت یافته، اینک فرصت بیشتری برای آزمون و خطاهای متعدد...
ـ انقلاب سفید، ره آورد کاخ سفید رژیم شاه تصور می‌کرد پس از کودتای امریکایی 28 مرداد 1332 و اقدامات شدیدی پلیسی، می‌تواند بر مشکلات اجتماعی فائق آید، اما با گذشت 8 سال از کودتا و اعمال سیاست‌های غربی در ایران، هنوز نابسامانی اقتصادی و نارضایتی عمومی در ههمه عرصه‌ها مشاهده می‌شد. چنان که جعفر شریف‌امامی، نخست‌وزیر وقت، در سال 1339 در مجلس سنا اعلام کرد: «روزی که دولت تشکیل شد ما نگرانی...
22 دی‌ماه به عنوان سالروز صدور تشکیل شورای انقلاب اسلامی به فرمان امام خمینی ثبت شده است؛ شورایی که از روحانیون انقلابی و روشنفکران مذهبی تشکیل شده بود و می‌توان گفت شمار اعضای اصلی آن 15 تن بوده است: 8 روحانی و 7 غیر روحانی. بعدتر خود روحانیون عضو شورا به دو دستۀ روحانیون پایه‌گذار حزب جمهوری اسلامی و ناپیوسته به حزب تقسیم شدند. غیر روحانیون نیز دو دسته بودند: یاران مهندس بازرگان ...
با اوجگیری نهضت اسلامی در سال 1357 اندیشه طرح تشکلی به نام شورای انقلاب در میان روحانیون معتمد حضرت امام (ره) پدید آمد که در سفر شهید مطهری به پاریس این طرح با امام در میان گذارده شد. با موافقت معظم له، این شورا تشکیل شد و اعضای آن انتخاب شدند. تشکیل شورای مرکب در پیام 22 دی 1357 امام(ره) تشکیل شورای انقلاب به این گونه اعلام شد: ... به موجب حق شرعی و براساس رای اعتماد اکثریت قاطع مردم ایران که نسبت به...
شجره پاک انقلاب شکوهمند اسلامی، ریشه در رشادت ها و پایمردی های بزرگ مردانی دارد که با هدیه کردن خون پاک خود، ضامن تداوم حرکت و حیات آن شدند. بررسی ابعاد مختلف زندگانی این شخصیت های بزرگ و تاریخ ساز انقلاب، علاوه بر ارج نهادن بر مقام شامخ و مساعی آنان، سبب تداوم خط سرخ شهادت و اشاعه اندیشه های ناب آنان است؛ چرا که دمیدن روح حماسه و شهادت طلبی، رمز سربلندی جامعه اسلامی و نشاط و بالندگی در دستیابی به...
یافتن نخستین بارقه‌ها و نقطه عطف انقلاب اسلامی چندان آسان نیست; همچنان که کنکاش در راه یافتن مؤثرترین عوامل شکل گیری و به ثمر رسیدن انقلاب، بس دشوار است; زیرا انقلاب، پیروزی خود را مرهون مشارکت همه اقشار و گروه‌های جامعه از خرداد سال 1342 و حتی پیش از آن، تا بهمن 1357 می داند. در عین حال، نمی توان از تأثیر انقلاب بر گروه‌های مختلف، سخن به میان نیاورد; چرا که فضای حاکم بر جامعه، در دوران انقلاب و پس...
