نگاه دیگران
هر بحران پیش از رویداد، یک سلسله علامت‌های هشدار دهنده اولیه دارد. اگر بتوان این علامت‌ها را گرفت، بزرگ کرد و روی آنها اقدام نمود، می‌توان از خیلی از بحران‌ها، پیش از رویداد، جلوگیری کرد. ممکن است در خیلی از این موارد این علامت‌ها بسیار ضعیف باشد، با این وجود اغلب، در هر سازمانی دست کم کارشناسانی هستند که در باره هر رویدادی که در شرف وقوع است، اطلاع دارند. نکته این...
در اکتبر سال ۲۰۱۳ فرصتی پیش آمد تا بنا به دعوت آکادمی علوم روسیه شعبه سیبری، سفری به شهر نووسیبیرسک داشته باشم و در دانشگاه نووسیبیرسک در شهرک دانشگاهی «آکادمگوروداک» اقامت کرده و چند سخنرانی در دانشگاه داشته باشم. این تمهیدات با مساعدت های ارزشمند دوست گرامی ام "جناب پروفسور پلاستون" اندیشیده شده بود که در این فرصت از محبت های ایشان برخوردار گردیدم. آقای پروفسور پلاستون در جامعه علمی...
مهمترین دلیل گسترش فعالیت و حضور سیا در ایران رقابت و مبارزه اطلاعاتی ـ جاسوسی با شوروی و کا.گ.ب بود. آمریکا می‌دانست که مرزهای شمالی ایران در مجاورت مرزهای جنوبی شوروی برای فعالیتهای جاسوسی بر ضد شوروی موقعیت کم‌نظیری ایجاد کرده است. به همین دلیل از همان سالهای نخست پس از کودتای 28 مرداد 1332، سیا به سرعت به کار نصب و راه‌اندازی دستگاههای عظیم و مدرن جاسوسی ـ اطلاعاتی و استراق سمع در نقاطی از...
شواهد موجود نشان می‌دهد که آمریکا در تلاش بود همزمان با گسترش روابط موساد و ساواک، بسیاری از مسئولیتهای سیا را در ایران و خاورمیانه به موساد واگذارد. تا آغازین سالهای دهۀ 1340ش. سیا در تشکیل، آموزش، تجهیز و راهبری ساواک نقش درجه اول داشت و اینک آمریکا در نظر داشت با سپردن بخش مهمی از مسئولیتهای جاری سیا به موساد از نیرو و توان سیا در امور مهم‌تری استفاده کند. با این حال هدف آمریکا از این طرح، کاهش...
از همان آغاز، روابط ایران و اسرائیل با مخالفتهایی در بین محافل سیاسی ـ اجتماعی روبه رو شد. همزمان با گسترش روابط دو کشور در دهه‌های 1340ـ1350ش. روند مخالفت با نفوذ اسرائیل در ایران، از سوی مخالفان سیاسی حکومت، به ویژه روحانیون، افزایش یافت. به همین دلیل روحانیون و گروههای مسلمان بیش از سایر گروههای سیاسی تحت تعقیب قرار گرفته و از مخالفت با اسرائیل منع شدند. روحانیون و علمای دینی از همان سالهای...
ایران در دهه 40 تا50 شمسی دچار دگرگونیهای ویژه سیاسی شد به‌طوری که علاوه بر ایفاء نقش حساس در منطقه خاورمیانه و ایجاد منطقه ثبات، با کشورهای همسایه روابطی دوستانه برقرار ساخت. او در این دوران به دلیل برقراری روابط حسنه با آمریکا و شرکت در پیمانهای منطقه‌ای سعی کرد که بیش از پیش به عنوان بازوی پرتوان آمریکا در منطقه عمل کند و با برقراری روابطی نزدیک و تنگاتنگ با کشورهای همسایه اقتدار سیاسی...
می‌توان گفت دو عامل مهم موجب شده بود که نقش نظامی و امنیتی ایران در منطقه طی دهه 1970 به شدت افزایش یابد، این دو عامل شامل افزایش شدید بهای نفت و خریدهای تسلیحاتی حکومت شاه در جهت استراتژی منطقه‌ای ایالات متحده بود. افزایش بهای نفت سازمان اوپک در 14 سپتامبر 1960، با هدف دفاع از قیمت واقعی و حقوق قانونی کشورهای صادرکننده نفت، اقدام به دگرگونیهای تدریجی در قیمت نازل این فرآورده و کمک به...
ایران در زمان حکومت پادشاهان قاجار ارتش منظم و پیشرفته‌ای نداشت. برای خدمت سربازی قوانین و ضوابطی تدوین نشده بود. هرج و مرج و تشتّت و از هم‌گسیختگی چنان در درون ارتش ایران آشکار بود که حتّی برای خدمت در ارتش سن به خصوصی در نظر گرفته نمی‌شد. به همین دلیل در ارتش ایران از پیرمرد تا جوان کم سن و سال مشاهده می‌شد و حقوق آنها ماهها پرداخت نمی‌گردید. بدین لحاظ ناصرالدّین شاه به یک چنین ارتش...
روی کار آمدن رضاخان میرپنج و تأسیس حکومت پهلوی در واقع نابودی دستاوردهای حکومت پارلمانی؛ و سلطه بیش‌ازپیش استعمار انگلیس در ایران بود به طوری که روابط ایران با کشورهای دیگر را تحت تأثیر قرار می‌داد. در دهه دوم زمامداری رضاخان واقعه‌ای جزئی منجر به قطع روابط فرانسه و آمریکا با ایران شد. در آن زمان این تفکر که دولت رضاخان پهلوی دولتی وابسته و مجری سیاستهای انگلیس در خاورمیانه است، در...
ایران به عنوان یکی از مهمترین مناطق سوق‌الجیشی خاورمیانه و منطقه عبور راه زمینی ابریشم از دیرباز به عنوان سرزمین فلات آفتابی که شرق را به غرب پیوند می‌داد مورد توجه قرار داشته است. این اهمیت علی‌الخصوص به دلیل مقاصد تجاری دول استعماری در قرون 19 و20 افزون گشت و منطقه را به صورت صحنه رقابتهای دول روس و انگلیس در آورد به صورتی که منجر به درگیریهای نظامی و جداسازی مرزهای شمالی از ایران و...
پس از کودتای 1299ش و حکومت سه ماهه کابینه سیاه، احمدشاه قاجار با تکیه بر واگذاری وزارت جنگ به رضاخان، سید ضیاالدین طباطبایی را از ایران اخراج کرد و احمد قوام‌السلطنه را به صدارت گماشت. قوام‌السلطنه که یارای مخالفت با قدرت وزیرجنگ را نداشت سعی نمود تا با تکیه بر یک قدرت بی طرف توازن قوا را ایجاد کند و از نفوذ روزافزون انگلستان و ایادیش بکاهد. به همین منظور به جهت پر نمودن خزائن خالی دولت مسئله...
عملکرد تدریجی و خزنده ایران در ابعاد حضور مستقیم و غیرمستقیم خارجی، امری فراتر از علائق و راهبردهای امنیتی و سیاست تدافعی بود. ایران در نقش بدل گونه یک امپریالیسم و تقلیدی از یک ابرقدرت کوچک، بر رهبری و حاکمیت در جهت‌دهی به سیاست داخلی و خارجی کشورهای دور و نزدیک، اصرار می‌ورزید. پیرو این راهبرد در دهه 40 و 50 ش / 60 و 70 م، میزان دخالت ایران در ماورای مرزهای جغرافیایی خود، افزایشی قابل ملاحظه یافت....
پیروزی آغامحمدخان و به قدرت رسیدن ایل قاجار، از لحاظ ساختار سیاسی قدرت تنها یک جابه‌جایی در سطح ایلات کشور بود و ساختار قدرت همچنان دست نخورده باقی ماند. شاه خودکامه بود. مطلق‌گرایی سیاسی و خودگامگی ویژگی عمده ساختار قدرت به حساب می‌آمد. همه چیز بنابر میل و اراده پادشاه قرار داشت و بسیار نامحدود بود، به‌طوری که بر تمام شئون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و حتی فرهنگی چیرگی داشت. مرکز ثقل...
به دعوت عباسعلی خلعتبری ــ وزیر امور خارجه ایران، ثوینی بن شهاب ــ مشاور عالی سلطان قابوس ــ در تاریخ 25/4/1351 برای دیداری شش روزه به ایران سفر کرد. او طی این بازدید، با شاه، امیرعباس هویدا ــ نخست‌وزیر ــ و خلعتبری، دیدار و برای سرکوبی جنبش ظفار از ایران درخواست رسمی کمک و حمایت کرد. بدین‌ترتیب، مسئله ظفار برای نخستین بار و به طور جدی در رژیم پهلوی مطرح شد. روزنامه کیهان، طی...
به نوشته اوزون چارشلو، از سال 992 هجری بحران مالی در کشور عثمانی آغاز شد. دولت در اثر کمبود درآمد و ازدیاد هزینه، به تدریج عیار سکه‌های نقره و طلا را کاهش داد و این امر باعث عصیانهای خونین و وحشتناک ینی‌چریان شد. ابراهیم پچوی در جلد دوم تاریخ خود تحت عنوان: «تبریز قوللارنین عصیانی و جعفر پاشانن مزبور لره قتلعامی» چنین آغاز سخن می‌کند: قتل‌عام قولها وسیله وزیر مزبور از نوادر و...
در پایان نیمه اول قرن دوازدهم هجری قمری، قبایل: افشار در ارومی، دنبلی در خوی، مقدم در مراغه، شقاقی در سراب، و شاهسونها در اردبیل و قراداغ (اهر)، صاحب جمعیت و قدرت بودند. گرچه تاریخ‌نویسان دوران نادری، از شاهسونها به ندرت نام برده‌اند، ولی از نیروهای گِرد آمده از اهر و قراداغ، به کرّات یاد کرده‌اند. کاظم سلطان در زمان نادرشاه به مقام خانی سرفراز، و به نام کاظم خان قراچه داغی...
نیکسون، پس از نشستن بر کرسی ریاست جمهوری ایالات متحده سلاح قاطع خود را در برخورد با حوادث بحران‌زایی که امریکا را به مخاطره افکنده بود، سیاست خارجی منطقی قرار داد. به گفته کیسینجر وزیر امور خارجه، وی سیاست خارجی را عنصر کلیدی در رفع مشکلات می‌دانست. 1 نیکسون به هنگام مسافرت خود به کشورهای آسیایی، در 25 ژوئیه 1969م در پایگاه نظامی امریکا در جزیره گوام از اقیانوس آرام طی سخنانی، راهبرد نوین سیاست...
دوران سلطنت ناصرالدین شاه که مصادف با رقابت شدید دولتهای بریتانیا و روسیه در ایران بود بر اهمیت ایران زمین به مثابه پل ارتباطی میان شرق و غرب بیش‌ازپیش افزود و این گستره باستانی را مطمع نظر کشورهای اروپایی قرار داد. در آن روزگار شاه جوان که به نوگرایی اهمیت می‌داد، لیک مایل نبود در راه آن ذره‌ایی از قدرت خویش بکاهد رویکردی به انجام اصلاحات را آغاز کرد. انجام این اصلاحات به دلیل عدم آمادگی...
جنبش مشروطیت ایران، به لحاظ تأثیرات شگرفی که بر سیاست و فرهنگ کشورمان گذاشت، نقطه عطفی در تاریخ این سرزمین به‌شمار می‌رود. این جنبش تاریخ‌ساز، انرژیِِِِِِِ عظیمِ ملت مسلمان ایران را آزاد و (تحت رهبری روحانیت بیدار و مبارز) به‌طور همزمان، در دو جبهه مبارزه با «استبداد داخلی» و «استعمار خارجی» به جریان انداخت. در آن مبارزه حیاتی، به‌ویژه پس از تأسیس مجلس شورای...
امتیاز تأسیس و فعالیت بانک استقراضی روس در اول شوال 1307/ 31 (اردیبهشت 1269/21 مه 1890) توسط ناصرالدین‌شاه به ژاک پولیاکف از اتباع روسیه تزاری، واگذار شد. مدت امتیاز 75 سال تعیین شده بود. اما این فرصت هرگز پیش نیامد و به دنبال پیروزی انقلاب سوسیالیستی ـ کمونیستی در شوروی (اکتبر1917)، دولت نوپای انقلابی شوروی به فعالیتهای بانک استقراضی روس در ایران پایان داد و طی فصولی از قرارداد 26 فوریه 1921 (7 اسفند 1299/ 17...
