مقالات
تاریخ معاصر ایران را که انقلاب مشروطه سرآغاز آن شمرده می‌شود، می‌توان به عنوان عرصه تکاپو و تعارض سه جریان سیاسی- فرهنگی مورد کاوش قرار داد: جریان اصالت‌گرا و مردمی، که به طور عمده در نهضت روحانیت تبلور یافت و انقلاب شکوهمند اسلامی ایران ثمرة سترگ تلاش آن در حفظ کیان فرهنگی و سیاسی و اقتصادی این مرز و بوم بود، جریان غربگرایانه راست و میانه، که به دست روشنفکران و «نخبگان» وابسته به دستگاه حکومتی...
پرویز ثابتی مشهورترین مدیر اداره کل سوم ساواک (امنیت داخلی)، فرزند حسین در 1315ش. و در خانواده‌ای بهایی در بخش سنگسر از توابع شهرستان سمنان متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در دبستانهای حسینیه و شاه‌پسند سنگسر گذراند و دوران متوسطه را در مدرسه فیروز بهرام تهران طی کرد. در سال 1337 از دانشکده حقوق دانشگاه تهران در رشته قضایی مدرک کارشناسی گرفت. در همین سال به استخدام ساواک درآمد و در سال 1345 به ریاست اداره...
تریت (از سفارت آمریکا در تهران) در گزارش 29 مارس 1929 خود می‌نویسد: «حادثة قابل‌توجهی در طول تعطیلات نوروزی امسال اتفاق نیفتاد؛ ولی همانطور که به یاد خواهید آورد، سال گذشته در همین ایام، شاه به قم رفت و یک روحانی را به دلیل بی‌احترامی به ملکه تنبیه کرد. اما برخلاف سال گذشته این روزها فضای مهر و محبت بر کشور حاکم است. یکی از نشانه‌های جالب این مسئله در ارتباط با اجرای قانون وحدت لباس...
شکی نیست که ناآرامی‌های افغانستان و شورش مردم ایران ، دولت را از تغییر الفبا به تقلید از ترکیه منصرف کرد. تریت از سفارت آمریکا در تهران در گزارش مورخ 18 اکتبر 1928 خود می‌نویسد: «به نظر می‌رسد ممدوح شوکت بیک و آقای تیمورتاش در مورد استفاده از الفبای لاتین در کشورهایشان، بسیار صحبت کرده‌اند. سفیرکبیر، که طبیعتاً از اجرای این ایده در کشورش بسیار هیجان‌زده بود، بی‌نهایت تلاش کرد تا نظر تیمورتاش را به...
طبق گزارش تی. ال. جکس، مدیر مقیم شرکت نفت انگلیس و ایران، از سال 1926 تا 1930 میانگین حق‌الامتیازهای پرداختی به ایران به 1/1 میلیون لیره در سال رسیده بود، و هر سال به طور متوسط 6/5 میلیون تن نفت از میدان‌های نفتی استخراج می‌شد (به نقل از گزارش چارلز سی هارت وزیر مختار آمریکا). حق‌الامتیاز پرداختی در سال 1930 به 679/323/1 لیره و 2 شیلینگ بالغ شد که قدری کمتر از حق‌الامتیاز سال 1929 (4/1 میلیون لیره) بود. طبق آمار و...
مجلس عوام انگلیس یکی از جلسات خود در ژوئن 2009 (خرداد 88) را به موضوع جزایر ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک اختصاص داد. در آن جلسه نمایندگان احزاب کارگر و محافظه کار و معاون وزارت امور خارجه این کشور به صراحت از ادعای دولت امارات در مورد بخشی از اراضی جمهوری اسلامی ایران حمایت کردند. البته این نگاه ضدایرانی توسط مقامات رسمی انگلیس ریشه در عصر استعمار و دوران معاصر داشته و مسبوق به سابقه است. با...
حکومت وحشت که روحانیت و عشایر را هدف گرفته بود، گریبان رجال سیاسی کشور را نیز گرفت. خبر دستگیری فیروز و عده‌ای دیگر طی تلگرام مورخ 22 ژوئن 1929 ویلیامسن (کاردار آمریکا) مخابره شد: «وزیر مالیه و برادرش، و همچنین استاندار فارس و تعداد دیگری از ژنرال‌های کشور احتمالاً همگی به اتهام خیانت به دستور شاه زندانی شدند.» ویلیامسن در گزارش مورخ 26 ژوئن 1929 این ماجرا را پی می‌گیرد:...
قرارداد 1907 فصل تازه‌ای از مناسبات سیاسی دو قدرت روسیه و انگلیس در ایران بود. لرد کرزن در این قرارداد نقش قابل توجهی داشت. وی از جمله سیاستمداران انگلیسی بود که در ترسیم مناسبات سیاسی ایران و انگلیس در آغاز قرن بیستم مؤثر بود. کرزن اهمیت زیادی برای ایران در سیاست خارجی انگلیس قائل بود. او از منظر حفاظت از هند، ایران را یک حلقه مهم از مجموعه حلقه‌های سرزمین‌های مجاور هند می‌دانست. قرارداد 1907 در...
محمدجواد باهنر از روحانیون اندیشمند و مبارز و نخست‌وزیر جمهوری اسلامی ایران در قرن چهاردهم هجری. وی در 1312ش در خانواده‌ای کم‌بضاعت و پرعائله در کرمان متولد شد. تحصیلات خود را از مکتبخانه آغاز کرد و از یازده سالگی به طلبگی در مدرسه معصومیه پرداخت و به موازات آن در مدارس جدید نیز تحصیل می‌کرد. در 1332 برای ادامه تحصیلات دینی به قم عزیمت کرد و پس از تکمیل دروس سطح، در درس خارج فقه آیت‌الله العظمی...
مدرس در سراسر حیات سیاسی خود، هرگز حریفان را به لطایف‌الحیل از میدان خارج نکرد و بالاتر آن که او با وصف این‌که یک مجتهد شناخته شده و طراز اوّل بود، هرگز مسائل سیاسی را با ابزاری غیر از سیاست پاسخ نگفت. مدرس، هیچگاه از اتخاذ مواضع سیاسی خود نفع شخصی مطالبه نمی‌‌‌کرد. او هرگز مصلحت ملّی را که ناشی از باورهای دینی‌اش بود، قربانی وجاهت شخصی نکرد و در این زمینه به راستی زبانزد خاص و عام بود. تا...
موضوع این مقاله سفرهای حاج محمدحسن امین‌الضرب ، نخستین کارآفرین بزرگ ایرانی است. سفرهای امین‌الضرب از آن رو اهمیت دارند که شباهتی به سفرهای دیگر مسافرانی که در همان عصر در مقام جهانگرد و برای خوشگذرانی به غرب می‌رفتند، ندارد؛ چه، امین‌الضرب با هدف بازرگانی سفر می‌کرد.حاج محمدحسن امین‌الضرب مردی بود خود ساخته و پدرش بازرگانی ورشکسته، او در میانه قرن نوزدهم، تنها با عبایی بر دوش و 100ریال پول...
روز سیزدهم اردیبهشت 1362 درپی کشف شبکه کودتای حزب توده علیه جمهوری اسلامی ایران، این حزب طی حکمی از سوی دادستان کل انقلاب منحل اعلام شد و به کلیه اعضا و هواداران آن اخطار گردید که خود را به مراکز دادستانی در تهران وشهرستانها معرفی کنند. در بخشی از اطلاعیه دادستانی چنین آمده بود: «... درپی دستگیری سردمداران حزب منفور توده و اقاریر صریح آنان مبنی بر توطئه علیه نظام جمهوری اسلامی ایران و براندازی به شرح...
نقش سازمان جاسوسی ـ نظامی انگلیس وآمریکا در وقوع کودتای 28 مرداد و سقوط دولت دکتر محمد مصدق بر هیچ کس پوشیده نیست، حتی اگر عده‌ای این کودتای نظامی را «قیامی خودجوش» یا «حرکتی درون‌زا» معرفی کنند. اسناد تازه منتشر شده‌ی سازمانهای جاسوسی آمریکا و انگلیس و اعتراف عاملان و دست اندرکاران کودتا نیز هر روز گوشه‌ای از ابعاد این کودتا و نقش عوامل خارجی را در بسیج عده‌ای اوباش،...
ورود ریچارد نیکسون معاون رئیس جمهور آمریکا به تهران در 16 آذر 1332 و همچنین از سرگیری روابط سیاسی ایران و انگلستان که دو روز پیش از آن صورت گرفت، از تبعات کودتای 28 مرداد می‌باشد، کودتائی که 4 ماه پیش از آن صورت پذیرفت.به مناسبت این دو واقعه تلخ، آیت‌الله کاشانی اعلامیه‌ای صادر کرد و مردم را به پوشیدن لباس سیاه و نصب علامت‌های عزا دعوت کرد. سندهای شماره 1 و 2 مربوط به این موضعگیری است و پاره‌ای از...
در تاریخ 19/8/1355 ش ساواک در تهران پذیرای میهمان ویژه‌ای بود. معاون جدید سرویس اسرائیل، آقای «کیمخی» به هنگام مذاکرات سّری و رد و بدل کردن اطلاعات به رئیس ساواک، ارتشبد نصیری می‌گوید: «پیشنهاد کوچکی دارم، موسی صدر کارش تمام است... برای شما فرصت مناسبی است.» در تاریخ 29/8/1355 نصیری دستور می‌دهد: «... در مورد سید حسن شیرازی... یا شخص دیگری که واجد شرایط می‌باشد بررسی و نتیجه راساً از طریق آن...
در فاصله سال‌های 1919 تا 1930 ؛ دهه آغازین روابط ایران و امریکا و دوره ای پر حادثه که در آن، خاندان قاجار سرنگون شد و پهلوی‌ها به قدرت رسیدند تا کنون پژوهش تاریخی مفصلی درباره حوادث سال‌های 1919 تا 1930 ایران، بر اساس اسناد قابل اطمینان و به زبان انگلیسی انجام نشده است. علاوه بر این، علاقه و چشمداشت آمریکا به نفت ایران؛ و درگیر بودن با سیاست ایران از طریق مستشاران آمریکایی؛ و آثار باستانی ایران؛ و...
حسین منوچهری ( بهرام آریانا) فرزند صدر الدین در سال 1285 ش در تهران به دنیا آمد و در سال 1365 ش ، در سن 80 سالگی در پاریس در گذشت . او نسبت مادری خود را به منوچهر خان معتمد الدوله گرجی والی اصفهان ، می‌رساندکه به علت حمایت از علی محمد باب شهرت دارد و از کارگزاران قسی القلب دوران قاجار محسوب...
به نام خدا. متن کوتاهی را نوشته‌ام، آن را برای شما می‌خوانم؛« سه نکته نسبتاً سر بسته 1. هنگامی می توان اثری ادبی یا هنری خلق کرد که ادیب یا هنرمند توانایی ایستادن بر لبه تیغ را داشته باشد. با توقف در مساحتی امن و بی خطر نمی توان دست به آفرینش زد. وفاداری به سنت تاریخ نویسی درباره بزرگان، همانا ایستادن بر صفحات بی‌فایده است. و این در دوره دگرگونی‌های پس از انقلاب، نه به مصلحت است و نه بر معرفت.2. سهم من...
بسم‌الله الرحمن الرحیم ، ارجمندان و بزرگواران به حد کافی به تفصیل سخن گفتند، من به نوعی سخن گرامیان را در حد خلاصه کردن ادبی که چه گذشت، بازگو می‌کنم و دو سه نکته‌ای هم که به ذهنم می‌رسد و شاید از نظر همة ما اهمیت داشته باشد، اضافه می‌کنم. اولاً با کمال صمیمیت و از ته قلب آرزو می‌کنم به این اعتقاد که، این اثر، «شرح اسم» است. و درواقع در صدد بیان احوال این شخصیت بزرگ از جهت یک شخصیت حقیقی، کاری...
بسم الله الرحمن الرحیم . این جور محافل جای اطاله کلام نیست هر چند که طولانی سخن گفتن جزء طبع ثانوی ما طلبه‌هاست . از سال 63 جناب آقای بهبودی را می‌شناسم . ایشان مدتی سابقه طلبگی هم دارد ، ما در خدمت‌شان بودیم ، خدمت‌شان مشرّف می‌شدیم ، تشریف می‌آوردند. و هر چند که چند سالی است کمتر زیارت‌شان می‌کنیم ولی بحمدالله بالیدند و بارور شدند و این است که امروز یکی از ثمرات وجودی این درخت تناور شده را به...
