مقالات
کتاب یادداشت‌های علم (جلد هفتم) ویراستار: علینقی عالیخانی ، انتشارات: معین ، نوبت اول: 1393 ، قیمت: 25 هزار تومان جلد هفتم و پایانی کتاب «یادداشت‌های علم» در 750 صفحه از سوی انتشارات «معین» چاپ و وارد بازار نشر شد. این کتاب، خاطرات روزانه اسدالله علم، نخست‌وزیر ایران از سال 1346 تا سال 1347 است.علم تمام یادداشت‌هایش را در بانک سوییس نگهداری و پیرو وصیت خود مبنی بر این که این...
پس از اجرای انتخابات مجلس 21، زمینه برپایی حزب تازه‌ای فراهم آمد که در 24 آذر 1342 به نام «ایران نوین» رسمی و حسنعلی منصور، نماینده تهران در مجلس، دبیر کل آن شد. بیشتر نمایندگان مجلس، با هم‌آهنگی پیشین در این حزب نوپا عضو شدند و از آن پس به ظاهر می‌بایست حکومت حزبی بر سر کار باشد. در آن هنگام روشن بود که دولت علم، رفتنی است و به جای وی، منصور نخست‌وزیر خواهد شد. شاه به رغم روش رایج خود،...
از بیش از هزار سال پیش نام علم با آنچه امروزه مرزهای شرقی ایران نامیده می‌شود، آمیخته شده است. منصور دومین خلیفه عباسی (775-754 میلادی) یکی از سردارانش موسوم به خازم بن خزیمه را مأمور سرکوبی شورش در ایالت خراسان کرد. خازم و طایفه‌اش پس از آنکه مأموریت خود را با موفقیت انجام دادند، در قهستان واقع در بخش جنوبی این ایالت اقامت گزیدند و خود او و اعقابش بر مناطق نیمه بیابانی قائنات، پیرامون شهر...
واسطه گری علم منحصر به مسائل سیاسی نبود. او در امور غیراخلاقی هم نقش واسطه را برای شاه ایفا میکرد. خود او از نظر اخلاقی به عنوان یکی از فاسدترین دولتمردان عصر پهلوی شناخته شده است. اسناد و منابع برجای مانده نشان میدهد که اغلب اوقات فراغت او را لهو و لعب و عیاشی و غیره پر میکرده است. علم به رغم این که با دختر قوامالملک شیرازی، ملک تاج، ازدواج کرده بود و از او دو دختر (رودابه و ناز) داشت همواره به عنوان...
اسدالله علم خودش را کمی شبیه اعیان انگلیسی میکرد و رسوم و رفتارهای انگلیسی را دوست داشت و امیرعباس هویدا هم آداب و رسوم فرانسوی دست از سرش بر نمی‌داشت. سر پیتر رمزباتم، سفیر بریتانیا در تهران (۵۳-۱۳۵۰) چنین قضاوتی دربارۀ وزیر دربار و نخست‌وزیر وقت دوره پهلوی داشت. او در خاطراتش به پروژه تاریخ شفاهی ایران در دانشگاه هاروارد گفته که علم مورد اعتماد شاه و در مورد موضوعات مختلف، همیشه...
علم مهره مورد توافق مشترک شاه ـ امریکا و انگلستان بود و چنان که از فحوای اسناد و خاطرات علم برمی‌آید وی تقریباً عالی‌ترین و شاید تنها رابط سفارتخانه‌های انگلستان و امریکا و شاه بود و تمام امور سیاسی، اقتصادی، نظامی این دو کشور با ایران با حضور وی عملی می‌شد. پرویز راجی، آخرین سفیر شاه در انگلستان، در این‌باره می‌نویسد: «شاهنشاه تأکید کردند که اصولاً خط‌مشی خارجی دولت از طریق...
اسداللّه علم، وزیر دربارسرّى غیرقابل رؤیت براى بیگانگان اسداللّه علم در 11 نوامبر سال 1966 به وزارت دربار منصوب شد. او از سال 1966 رئیس دانشگاه پهلوى بوده و پس از آن نیز این سمت را حفظ کرده است. علم که نزدیکترین و مطمئنترین دوست شاه است، از خردسالى یکى از اعضاى محفل درونى دربار شاهنشاهى بوده است. انتصاب وى به دلیل سهولت دسترسى علم به شاه و نفوذ بر وى در این مدت طولانى چندان...
در اواخر دهه سی شمسی، محمدرضا پهلوی با رضایت آمریکا علی امینی (نخست وزیر وقت ایران) را برکنار و دوست نزدیک خود اسدا... علم را به نخستوزیری گمارد. اسدا... علم از خانواده خوانین قدیمی شرق ایران بود. خانوادهای که به علت داشتن املاک و امکانات فراوان، همواره نقش حامی منافع انگلستان را برعهده داشتند و به همین خاطر، همیشه مورد حمایت انگلستان بودند و خود نیز از منافع انگلستان دفاع میکردند. �...
امیر اسدالله خان عَلم، امیر قاینات، یکی از مهم‌ترین چهره‌های سیاسی دوران محمدرضاشاه پهلوی، نخست وزیر ایران از سال 1341 تا سال 1342 بوده است. -تولد امیراسدالله علم فرزند محمد ابراهیم خان علم (شوکتالملک) امیر قائنات در 1298 ش در بیرجند متولد شد. -دوران تحصیل عَلم، تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش گذراند، همزمان نیز به فراگیری زبان‌های انگلیسی و فرانسه پرداخت. زمانی که ابراهیم...
روز هشتم بهمن 1348 خورشیدی سیدحسن تقی زاده استاد اعظم لژ فراماسونری، عاقد پیمان دارسی در 1312 و از چهره های اصلی مبارزه با دیانت در نهضت مشروطه، در سن 94 سالگی در تهران درگذشت. اگر چه این نوشتار عهده دار به تصویر کشیدن چهره تقی زاده به عنوان یکى از شخصیت‌هاى سیاسى صاحب نام در تاریخ معاصر ایران است، اما آنچه بیشتر توجه نگارنده را به خود معطوف داشته تبیین مواضع و عملکرد یکى از جریان‌هاى سیاسى است که در...
روز هفتم بهمن 1294 هجری شمسی «سر پرسی سایکس» از سوی دولت انگلیس مأموریت یافت همراه عده ای از افسران انگلیسی و نظامیان هندی عازم بندرعباس شود و سپس در ایران یک نیروی نظامی موسوم به «پلیس جنوب» تشکیل دهد. سر پرسی مولس‌ورث سایکس - Sir Percy Molesworth Sykes (زاده ۲۸ فوریه ۱۸۶۷ / ۱۲۴۶ ش - درگذشته ۱۱ ژوئن ۱۹۴۵ ) در سال ۱۸۹۲ م در هنگ های ارتش هندوستان خدمت کرد و در آنجا با زبان فارسی آشنا شد. دو سال بعد...
روز سوم بهمن 1294 خورشیدی اولین شماره نشریه « کاوه » به همت و مدیریت حسن تقی زاده و به زبان فارسی در برلین آلمان منتشر شد . این مجله از جمله مهم‌ترین منابع پیرامون ترویج سیاست باستان‌گرایی در ایران به شمار می‌آمد. انتشار نشریه کاوه را نتیجه سرخوردگی نویسندگان و روشنفکران عصر مشروطه از تحقق شعارهای نهضت مشروطیت قلمداد کرده اند . کاوه در شرایطی منتشر شد که از یکسو بحرانهای عظیم سیاسی و...
وقتی در شهریور 1320 رضا شاه از ایران تبعید شد، یک انگلیسی به نام «سرکلرمونت اسکراین» که سرکنسول کشورش در مشهد بود، مأمور شد که شاه و خانواده‌اش را تا مقصد نهائی تبعید که جزیره موریس در آفریقای جنوبی بود همراهی کند. اسکراین از این همراهی خاطرات خواندنی زیادی دارد. یکی از این خاطرات را با هم می‌خوانیم: ... یکی از بچه‌ها «والا حضرت شمس» بوده که به رغم شوهر داشتن دخترکی لوس و حیله‌گر به...
با این که تنها ۳۷ بهار، تمامی سهم و فرصت او از زندگی و حیات این دنیایی بود، اما در همین اندک بهاران که البته ده ها و بلکه چند صد پاییز و زمستان بی مهری بر خاطر و دل همیشه بهاری اش تحمیل شد، چه بسیار «خانه محبت» و «کلبه الفت» در دل مردمان برپا کرد و چه زود و مهربانانه، عزیز دل و محبوب ایرانیان و بلکه بسیاری از جهانیان شد و با این که امروز ۴۳ سال از غروب خورشید گرم و ناز وجودش می گذرد و دیگر...
تاریخ‌نویسی در تمدن اسلامی همپای گسترش دین اسلام از شبه جزیرة عربستان به دیگر نقاط دنیا رشد و ارتقاء یافت. از «عبیدالله بن ابی راقع» کاتب امام علی (ع) و عوانـﺔ بن حکم (متوفا به سال 147 هجری) که اثری به نام «کتاب التاریخ» را تألیف کرد و محمدبن اسحاق (متوفا به سال 151 هجری)، تا آثاری که در سدة 14 هجری تألیف شد، مورخان مسلمان بر بستر تمدن اسلامی آثار پرباری در تاریخ‌نویسی پدید آورده‌اند...
رضاشاه پهلوی ارتفاعات آرارات در غرب ایران را به ترکیه، قسمت‌هائی از شرق ایران را به افغانستان و منطقه سوق الجیشی اروند رود (شط العرب) را به عراق بخشید. سرلشکر ارفع که در سفر رضاشاه به ترکیه عضو هیأت همراه وی بود، خاطراتی از این سفر در زمینه نوع نگرش رضاشاه نسبت به اختلافات مرزی ایران با همسایگان دارد که خواندنی است. ارفع در خاطرات خود می‌گوید: «من عضو هیأت تحدید حدود و حل اختلافات بودم....
رحلت مرموز آیه الله مصطفى خمینى فرزند امام (ره ) در آبان 1356، شتاب خاصى به حرکت انقلاب اسلامى بخشید که مى توان موج برخاسته از آن را بـه عنوان آغاز قیام عمومى مردم دانست . مجالس یادبود متعددى در سرتاسر کشور برگزار و در پى هر کى از این مجالس ، تظاهرات گسترده اى عـلیـه رژیم شاه به راه افتاد و بار دیگر امام (ره ) به عنوان رهبر حرکت اسلامى در جامعه مطرح گردید. از این رو دستگاه حاکم و بویژه شخص شـاه بـر آن شـد تا...
در تاریخ معاصر دو درخشندگی به چشم میخورند که از افق قم طلوع کردهاند یکی قیام 15 خرداد 1342 هـ.ش و دیگری خروش 19 دیماه 1356 هـ.ش، مقام معظم رهبری فرمودهاند: «قیام دلیرانه مردم قم، نقطه شروع مبارزه بی امانی بود که تا لحظه سقوط حکومت رژیم پهلوی ادامه یافت و پس از آن نیز ادامه خواهد داشت. سهم مردم قهرمان قم به عنوان آغازگر این مبارزه بزرگ بر ضد ظلم و کفر و استکبار و الحاد داخلی و خارجی در تاریخ انقلاب...
نام قم به عنوان شهری مقدس و مذهبی که در بردارنده قلب تپنده تشیع یعنی حوزه علمیه است همواره با قیام همراه بوده است. مکانی که رهبران مذهبی جامعه به مثابه پایه و ستون های استواری همواره به مانند سد سدیدی در مقابل استعمار و استکبار قد علم کرده اند. جایی که به جرات می توان آن را پایگاه اصلی انقلاب اسلامی به شمار آورد. چرا که جرقه نهضت بزرگ اسلامی توسط قائد اعظم، امام خمینی (ره) در این شهر زده شد و پس از آن...
با مرور کوتاه بر برخی دیدگاهها پیرامون انقلاب اسلامی، نظریههای مختلفی را راجع به علل و عوامل شتابزای فرایند انقلاب تا دوران ثمردهی میتوان ردیابی کرد . این دیدگاهها به طور عموم یادآور این نکتهاند که این دسته از عوامل در شرایط عدم تعادل و بحرانی بودن نظام و ناکارآمدی حاکمان سیاسی وقت در حل بحرانها و در نتیجه از دست رفتن مشروعیت آنان، وقوع امر انقلاب را ممکن میسازند . «چالمرز...
