01 آذر 1403
سفر انور سادات به فلسطین اشغالی در آبان‌ماه ۱۳۵۶
سفری که جهان عرب را تکان داد
در ۱۸ آبان ۱۳۵۶ ناگهان خبری ملت فلسطین و جهان عرب را در اضطراب عمیقی فرو برد. محمد انور سادات، رئیس‌جمهور مصر، در اظهاراتی غیرمنتظره اعلام کرد که حاضر است به فلسطین اشغالی سفر کند و حتی در پارلمان اسرائیل حضور یابد و در آنجا خواستار صلح شود.(۱) به فاصله کمی از این سخنرانی، مناخیم بگین، نخست‌وزیر اسرائیل، در پاسخ به اظهارات انور سادات گفت که با خرسندی مقدم رئیس‌جمهوری مصر را در اسرائیل گرامی خواهیم داشت. به دنبال این سخنان، رادیو قاهره برنامه‌های خود را قطع کرد و اعلام داشت که مصر سخنان بگین را با نظر موافق تلقی می‌کند، و تأکید کرد که برقراری صلح در خاورمیانه بدون تخلیه کلیه سرزمین‌های اشغالی و شناسایی حقوق ملت فلسطین، ملتی که از زادگاهش تبعید شده، امکان‌پذیر نخواهد بود.(۲)
از سوی دیگر، این پیام‌های مبادله شده میان سران مصر و رژیم صهیونیستی، واکنش شدیدی را در بین فلسطینی‌ها و دیگر اعراب برانگیخت. زهیر محسن، رهبر سازمان فلسطینی «الصاعقه» و عضو فرماندهی بین‌الاعراب حزب بعث سوریه گفت: اظهارات رئیس‌جمهوری مصر، یک جنگ‌طلبی آشکار نسبت به ملت عرب و به ویژه ملت مصر است. وی گفت هیچ افسر و سرباز ارتش مصر نیست که در برابر اسرائیل تسلیم شود، بلکه ارتش مصر به دادن همه‌گونه قربانی در راه آرمان‌های عرب آماده است. خبرگزاری تاس(مسکو) پیام مناخیم بگین به ملت مصر را به عنوان یک مانور سیاسی برای پوشاندن مقاصد تجاوزکارانه اسرائیل نسبت به لبنان نام برد. تاس اضافه کرد در حالی که هواپیماهای اسرائیل خاک لبنان را درهم می‌کوبند، مناخیم بگین سخن از صلح با اعراب به میان آورده است.(۳) خبرگزاری لیبی گزارش داد کنگره خلق لیبی در یک جلسه فوق‌العاده درهم شکستن اسفناک جبهه عرب را در برابر دشمن صهیونیست مورد بررسی قرار داد و تصمیم گرفت یک پیام فوری برای حافظ اسد و سادات بفرستد. در بغداد خبرگزاری عراق متن اعلامیه فرماندهی حزب بعث را درباره دیدار سادات از فلسطین اشغالی پخش کرد. در این اعلامیه گفته شد که ابتکار رئیس‌جمهوری مصر برای دیدار از سرزمین اشغالی عرب، انحراف خطرناکی است که ملت عرب نمی‌تواند آن را بپذیرد و یا نادیده بگیرد.(۴)
در بیروت بسیاری از مؤسسات فرهنگی در قسمت غربی پایتخت به عنوان اعتراض علیه دیدار رهبر بزرگترین کشور جهان عرب از اسرائیل، دست به اعتصاب زدند. ابوصالح یکی از مبارزان جناح طرفدار شوروی در بیروت تأکید کرد که تصمیم انور سادات به سفر به فلسطین اشغالی، جنگ‌طلبی آشکار با آرمان اعراب و فلسطین است. جبهه امتناع عرب در اعلامیه‌ای که در بیروت منتشر شد اعلام کرد که نیروهای ناسیونالیستی در داخل و خارج مصر باید رژیم مصر را سرنگون کنند و مانع آن شوند که انور سادات امتیازات جدیدی به اسرائیل بدهد و یک قرارداد آشتی با دشمن صهیونیست امضاء کند. در لیبی نیز تظاهرات بزرگی برای محکوم کردن سیاست جدید سادات برگزار شد. در امان(پایتخت اردن) شورای اسلامی اردن، تصمیم انور سادات را برای دیدار از فلسطین اشغالی محکوم کرد و اعلام کرد که رئیس‌جمهوری مصر با این اقدام، عملاً اشغال بیت‌المقدس را از جانب صهیونیست‌ها به رسمیت می‌شناسد. روزنامه‌های کویت تصمیم سادات به دیدار با مناخیم بگین را محکوم کرده و نوشتند که صهیونیسم جهانی از این فرصت تاریخی برای قانونی نشان دادن اشغال سرزمین‌های عربی استفاده خواهد کرد.(۵)
مطبوعات اردن نیز سفر سادات به فلسطین اشغالی را محکوم کردند. از جمله روزنامه «الرأی» نوشت: سفری که سادات قصد دارد به اسرائیل انجام دهد حتی قبل از شروع آن، در صف اعراب شکاف انداخته است. ما باید از خود بپرسیم که در نتیجه این سفر، اعراب محکوم به پرداخت چه بهای گزاف و هولناکی خواهند شد و برعکس اسرائیل چه پیروزی‌ها و امتیازات بزرگی از این راه به دست خواهد آورد؟ روزنامه «الدستور» نوشت: ما نیز به اندازه حافظ اسد رئیس‌جمهور سوریه که نتوانست سادات را به چشم‌پوشی از سفر به اسرائیل راضی کند، غمگین هستیم. ما از آن می‌ترسیم که عمل سادات به امضای قرارداد صلح جداگانه میان مصر و اسرائیل منجر شود.(۶) هم‌چنین یک گروه فلسطینی اعلام کرد که عمل رئیس‌جمهوری مصر مانند خنجری است که از پشت بر پیکر تمام ملت عرب فرو کرده باشند.(۷)
وزارت امور خارجه آمریکا درباره شکل ارسال دعوتنامه مناخیم بگین برای انور سادات اعلام کرد که این دعوتنامه به وسیله سفیر ایالات متحده در تل‌آویو برای سفیر این کشور در قاهره فرستاده شد و سفیر آمریکا در قاهره در ملاقات خود با رئیس‌جمهور مصر، دعوتنامه رسمی بگین را به وی تسلیم کرده است.(۸) انور سادات سرانجام با وجود مخالفت و انزجار شدید اعراب و دیگر مسلمانان جهان، در شامگاه روز ۲۸ آبان‌ماه ۱۳۵۶ وارد فرودگاه بن‌گوریون(تل‌آویو) شد و مورد استقبال رسمی مناخیم بگین قرار گرفت. پس از ورود انور سادات به خاک فلسطین اشغالی، لیبی طبق اعلامی که از قبل کرده بود روابط خود را با مصر قطع کرد. در بیروت در جریان حمله به سفارت مصر، دو فلسطینی کشته شدند. در عراق دولت این کشور مراسم جشن عید قربان را به عنوان عزاداری لغو کرد.(۹) رادیو دولتی سوریه پس از اعلام خبر ورود انور سادات به اسرائیل گفت که اکنون دسیسه‌ای که او و دشمن(رژیم صهیونیستی) ترتیب داده‌اند، جامه عمل پوشیده است. رادیوی دمشق ضمن پخش گزارش‌های مربوط به ورود رئیس‌جمهوری مصر به اسرائیل حتی از ذکر نام او خودداری کرد و به طور ساده سادات را به اشارات مکرر «آن خائن» نامید.(۱۰)
این سفر که جیمی کارتر، رئیس‌جمهور آمریکا، آن را اقدامی «فوق‌العاده جسورانه»! از سوی انور سادات نامید(۱۱) مقدمه‌ای شد بر پیمان مشهور و ننگین «کمپ‌دیوید» که در سال بعد به امضای سران مصر و رژیم صهیونیستی رسید.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پانوشت‌ها:
۱- روزنامه اطلاعات؛ ۱۹ آبان‌ماه ۱۳۵۶
۲- روزنامه اطلاعات؛ ۲۱ آبان‌ماه ۱۳۵۶
۳- روزنامه اطلاعات؛ ۲۲ آبان‌ماه ۱۳۵۶
۴- روزنامه اطلاعات؛ ۲۵ آبان‌ماه ۱۳۵۶
۵- روزنامه اطلاعات؛ ۲۶ آبان‌ماه ۱۳۵۶
۶- روزنامه اطلاعات؛ ۲۸ آبان‌ماه ۱۳۵۶
۷- همان
۸- روزنامه اطلاعات؛ ۲۴ آبان‌ماه ۱۳۵۶
۹- روزنامه اطلاعات؛ ۲۹ آبان‌ماه ۱۳۵۶
۱۰- همان
۱۱- روزنامه اطلاعات؛ ۲۶ آبان‌ماه ۱۳۵۶