حمله نیروهای متفقین به ایران در سوم شهریور ۱۳۲۰

دستور رضاشاه برای ترک مقاومت برابر نیروهای متفقین

اشاره: توان نظامی ارتش رضاشاه که بسیار هم از آن سخن می‌رفت و همواره بودجه قابل‌ توجهی را به خود اختصاص داده بود، در آستانه اولین تهاجم بیگانگان در سوم شهریور ۱۳۲۰ رخ عیان کرد و رضاشاه به سرعت دریافت که ارتش او توان مقابله در این جنگ را ندارد، و تنها برای کسب وجهه ظاهری دستور مقاومت را صادر کرد. سرلشگر عزیزالله ضرغامی رئیس ستاد ارتش در گزارش چهارم شهریور خود نوشت:«...در این موقع که دشمن شمالی و باختری مرزهای کشور شاهنشاهی را مورد تجاوز قرار داده و بعضی از شهرهای آذربایجان و جنوب باختری را بمباران نموده‌اند و نیروی ارتش شاهنشاهی در جبهه‌های شمال و باختر مشغول مقاومت می‌باشند، به ‌فرمان مبارک شاهانه مقرر است واحدهایی که هنوز با دشمن تماس حاصل ننموده در مواقع مقتضی به حال تدافعی استقرار یافته و با توانایی مقاومت نمایند...». اما خیلی طولی نکشید که رضاشاه به پیشنهاد محمدعلی فروغی (نخست‌وزیر) فرمان ترک مقاومت را صادر و فروغی هم این فرمان را در تاریخ ۶ شهریور به قوای نظامی کشور اعلام کرد.

****

بخشی از سخنان محمدعلی فروغی(نخست‌وزیر) در جلسه فوق‌العاده مجلس شورای ملی مورخه ۶ شهریورماه ۱۳۲۰:

«...ضمناً خاطر آقایان محترم را مستحضر می‌سازد که چون به‌ طوری که به‌ خوبی آگاهی دارند دولت و ملت ایران صمیمانه طرفدار صلح و مسالمت بوده و می‌باشد، برای اینکه این نیت تزلزل‌ناپذیر کاملاً بر جهانیان مکشوف گردد، در این موقع که از جانب دو دولت شوروی و انگلستان اقدام به عملیاتی شده که ممکن است موجب اختلال صلح و سلامت گردد، دولت به پیروی نیات صلح‌خواهانه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی، به قوای نظامی کشور هم‌اکنون دستور می‌دهد که از هرگونه عملیات مقاومتی خودداری نمایند تا موجبات خون‌ریزی و اختلال امنیت مرتفع شود و آسایش عمومی حاصل گردد.»